دو فصلنامه مطالعات سبک شناختی قرآن کریم

«نگره‌ای به انسجام درون متنی آیات قرآنی، با تکیه بر تأثیرگذاری ظرافت‌های بیانی در انتقال مفاهیم»

مسعود اقبالی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 آذر 1401

https://doi.org/1022034/sshq.2022.351188.1169

چکیده

انسجام درونی قرآن کریم به عنوان یکی از جلوه‌های تناسب لفظ و معنا، گاه برگرفته از همنشینی مجموعه آوایی واژگان است که در ایجاد سطوح معنایی مختلف و تصویرسازی‌های ذهنی برای مخاطب نقش اساسی بر عهده دارد ... بیشتر انسجام درونی قرآن کریم به عنوان یکی از جلوه‌های تناسب لفظ و معنا، گاه برگرفته از همنشینی مجموعه آوایی واژگان است که در ایجاد سطوح معنایی مختلف و تصویرسازی‌های ذهنی برای مخاطب نقش اساسی بر عهده دارد و گاه از همنشینی هدفمند واژگان و عبارات در کنار هم، به منظور القای مفهوم خاصی به مخاطب صورت می‌گیرد که این شیوه بر اساس رویکرد درون متنی و چگونگی ساختار جملات و عبارات در آیات کریمه نشانگر ظرافت‌های بیانی این کتاب آسمانی است. بر همین اساس وقتی از زاویه تناسب لفظ و معنا به قرآن کریم به عنوان بخشی از معماری سخن نگریسته می‌شود، به چینش منظم و قاعده‌مند واژگان و عبارات و مجموعه به‌هم پیوسته‌ای از الفاظ بر می‌خوریم که در ورای آنها اقیانوسی از معانی ظریف و نکته‌های دقیق نهفته است. پژوهش حاضر با تحلیل ساختار جملات و بارِ معنایی خاص واژگان، جهت دستیابی به معنا و مقصود واقعی قرآن، آیات کریمه را بر اساس رویکرد درون متنی مورد مطالعه قرار می-دهد. در این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی، تناسب لفظ و معنا، فراتر از جنبه موسیقایی واژگان، از منظر درون متنی و با توجه به نقش هدفمند واژگان و ساختار جملات و عبارات در ارائه مفهومی خاص به مخاطب و در راستای تبیین جلوه‌ای از ظرافت‌های بیانی قرآن کریم مورد بررسی قرار می‌گیرد.

رهیافتی سبک شناسانه به فن ایجاز حذف در سوره مبارکه کهف

بهمن هادیلو

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 اسفند 1401

https://doi.org/1022034/sshq.2023.357093.1197

چکیده

شناخت و شفاف سازی سبک هر اثری کمک شایانی به دریافت و برداشت صحیح از درونمایه آن می‌نماید. قرآن کریم به عنوان یک متن خاص ادبی حاوی فنونی است که شناسایی سبک آنها و موقعیت کاربردی آنها نقش بسزایی در ظهور ... بیشتر

بازخوانی انسجام ساختاری قرآن کریم در پرتو نظریه نظم متقارن از دیدگاه ریموند فرین (مطالعه موردی سوره یوسف)

حمیدرضا فاضلی؛ بمانعلی دهقان منگابادی؛ احمد زارع زردینی؛ محمدعلی حیدری مزرعه آخوند

دوره 6، شماره دوم ، دی 1401، ، صفحه 9-34

https://doi.org/1022034/sshq.2023.365093.1217

چکیده

یکی از گونه های قرآن شناسی دهه های اخیر در میان مستشرقان و مسلمانان، پژوهشهای نوین در شناخت ساحت های جدید نظم قرآن کریم است که در این میان پژوهشهای مبتنی بر نظم متقارن توانسته است جایگاه ... بیشتر یکی از گونه های قرآن شناسی دهه های اخیر در میان مستشرقان و مسلمانان، پژوهشهای نوین در شناخت ساحت های جدید نظم قرآن کریم است که در این میان پژوهشهای مبتنی بر نظم متقارن توانسته است جایگاه خوبی را در این میان به خود اختصاص دهد. مقاله حاضر با در پیش گرفتن روش توصیفی_تحلیلی، به بررسی رویکرد «ریموند فرین»، قرآن پژوه معاصر خواهد پرداخت. وی با تکیه بر نظریه نظم متقارن به تحلیل بلاغی سوره یوسف میپردازد. این مقاله، نخست به معرفی مفهوم نظم متقارن پرداخته و پس از آن دیدگاه ریموند فرین در نظم سوره یوسف را بیان کرده و به نقد و بررسی آن میپردازد. ریموند فرین سوره یوسف را به یازده بخش تقسیم مینماید و به صورت معکوس میان بخشهای مختلف سوره ارتباط برقرار کرده و یک مدل کلی و فراگیر را از ارتباط بخشهای سوره ارائه میکند. از جمله نقدهایی که بر کار وی وارد است؛ میتوان به عدم ذکر مبانی تقسیمبندی و ارائه تفاسیر اشتباه از سوره یوسف همچون منفی انگاری روح، تمایل یوسف به زلیخا و زندانی کردن سارق جام پادشاه اشاره کرد. از نتایج پژوهش میتوان تبیین بهتر زیبایی ترکیب متن سوره یوسف، توسعه مباحث اعجاز ادبی قرآن کریم و توسعه مباحث متن پژوهی جدید در راستای اثبات عدم تحریف قرآن اشاره نمود.

سبک لایه نحوی آیات دعا

رمضان رضائی

دوره 6، شماره دوم ، دی 1401، ، صفحه 35-59

https://doi.org/1022034/sshq.2023.376451.1246

چکیده

سبک شناسی لایه ای به تحلیل و بررسی شاخصهای یک متن از جهت گزینش کلمات و ساخت و زیرساخت عبارات میپردازد. وجود عناصر سبک ساز در لایه نحوی در ارکان جمله، نشانگر اندیشه حاکم بر متن است. در این لایه ... بیشتر

تحلیل آوایی سوره‌های مبارکه زخرف و دخان در راستای القای معانی

علی شیخ جامی پشته ئی؛ عباس گنجعلی؛ سید مهدی نوری کیذقانی

دوره 6، شماره دوم ، دی 1401، ، صفحه 108-130

https://doi.org/1022034/sshq.2022.362771.1209

چکیده

اعجاز ادبی قرآن کریم، یکی از مهمترین وجوه اعجاز این کتاب آسمانی است که با سبک بیانی ویژه‌اش هر ادیبی را محو زیبایی‌های خود می‌سازد، گویی که هنرمندانه سخن گفتن را به بشر می‌آموزد. چینش حروف و کلماتش ... بیشتر اعجاز ادبی قرآن کریم، یکی از مهمترین وجوه اعجاز این کتاب آسمانی است که با سبک بیانی ویژه‌اش هر ادیبی را محو زیبایی‌های خود می‌سازد، گویی که هنرمندانه سخن گفتن را به بشر می‌آموزد. چینش حروف و کلماتش در ترسیم موقعیتها چنان هنرمندانه است که گویا انسان در صحنه‌های مورد نظر حضور دارد و با کوچکترین جابجایی، نظم آن دچار اختلال می‌شود. هر حرف و حتی صدای کوتاهی از آن، ویژگی خاصی دارد تا مفهومی را برجسته سازد. از آنجا که آوای کلام نقشی اساسی در به تصویر کشیدن انگاشت‌های ادراکی دارد و نیز در تحریک احساسات مؤثر است، در این پژوهش سعی شده تا نقش آوای کلامی سورههای مبارکه زخرف و دخان در القای معانی، به روش توصیفی_تحلیلی، بررسی شود، چرا که سوره‌های مذکور حاوی مطالب و مفاهیم ارزشمندی است که با تحلیل لایه‌های آوایی آن می‌توان آنها را کشف نمود. نتایج پژوهش حکایت از آن دارد که فواصل آیات دو سوره، در القای معانی متناسب با فضای سوره‌ها و نیز در تقویت نظام آوایی نقشی اساسی داشته است. همچنین تکرارها _حتی در کوچکترین واحد زبانی نظیر واج‌ها_ القاگر معانی شگفت‌‌انگیزی بوده که افزون بر تحریک احساسات، ایجاد توازن و افزایش موسیقی را در پی داشته است. به طور کلی تحلیل آوایی دو سوره نشان می‌دهد انسجام فوق‌العاده‌ای میان لفظ و معنا برقرار بوده و هر لفظی از آن برای غرضی وضع شده و استفاده هنرمندانه از آن موجب ترسیم صحنه‌های حیرت‌انگیزی در ذهن مخاطب گردیده است

اعجاز بیانی قرآن در سوره تکویر

حسن خرقانی

دوره 6، شماره اول ، شهریور 1401، ، صفحه 53-78

https://doi.org/1022034/sshq.2022.362265.1207

چکیده

قرآن در استوارى گفتار و شیوایی و رسایی بیان، نوآورى هاى فراوان در زمینه معارف و احکام و دیگر محاسن، در اوج قرار دارد و به معجزۀ جاوید تبدیل گشته است. یکی از خلأها در پژوهش‌های اعجاز قرآن کریم، سوره شناسی ... بیشتر قرآن در استوارى گفتار و شیوایی و رسایی بیان، نوآورى هاى فراوان در زمینه معارف و احکام و دیگر محاسن، در اوج قرار دارد و به معجزۀ جاوید تبدیل گشته است. یکی از خلأها در پژوهش‌های اعجاز قرآن کریم، سوره شناسی اعجاز است. با توجه به آنکه مرز تحدی سوره است، لازم است وجوه اعجاز تمامی سوره‌های قرآن شناسایی گردد. در این مقاله به عنوان مطالعۀ موردی سورۀ تکویر انتخاب و اعجاز بیانی آن بررسی شده است. مسئله آن است که سورۀ تکویر از جهت بیانی، چه ابعاد و ظرافتهایی دارد که آن را معجزه ساخته است؟ بررسی‌های ادبی و زبانشناختی در سورۀ تکویر نشان داد که این سوره در چهار محور مهم اعجاز بیانی: انسجام، واژه گزینی، موسیقی و تصویر سازی، قطعه ای الهی را می نوازد که بشر را توان معارضه با آن نیست . در محور انسجام، از نظر نحوی و بلاغی متنی به هم پیوسته و منسجم است و کلامی واحد را تشکیل می‌دهد. در محور واژگانی، کلماتی زیبا و فصیح را برگزیده است که در حد اعجاز در فواصل و در درون آیات هم‌آوا هستند و ضمن تناسب کامل با معنا، دلالتهایی ضمنی و دقیق در راستای آموزه‌های الهی دارند. سورۀ تکویر موسیقی برجسته‌ای دارد که از توازن فقرات، تناسب فواصل، انسجام مخارج حروف، تکرار «رویّ» و آواها، تشکیل شده است و همگام با معنا فراز و فرود دارد. تصویر نیز به عنوان برجسته‌ترین ابزار بیانی با تمامی عوامل تأثیرگذار، در سوره حضوری پر رنگ دارد و عهده‌دار بخشی از اعجاز بیانی آن است.

بررسی سبک شناسی بلاغی و نحوی سوره نوح

علی احمدی؛ پریسا سادات

دوره 6، شماره اول ، شهریور 1401، ، صفحه 185-206

https://doi.org/1022034/sshq.2022.360135.1204

چکیده

ظرافتهای بلاغی و نحوی در آیات قرآن کریم، از جمله جنبههای اعجاز این کتاب، از دیر باز مورد توجه دانشمندان علوم قرآنی بوده است. یکی از مباحث بلاغی قرآن کریم، سبک شناسی است که در ضمن آن با بهره گیری از ... بیشتر ظرافتهای بلاغی و نحوی در آیات قرآن کریم، از جمله جنبههای اعجاز این کتاب، از دیر باز مورد توجه دانشمندان علوم قرآنی بوده است. یکی از مباحث بلاغی قرآن کریم، سبک شناسی است که در ضمن آن با بهره گیری از دستاوردهای علم بلاغت و نحو، به بررسی جلوههای سبکی موجود در قرآن کریم میپردازد. پژوهشِ پیش رو با روش توصیفی – تحلیلی و بر اساس معیارهای سبکشناسی، به بررسی زیباییهای سبکی سورهی نوح در دو سطح بلاغی (سنتی و جدید) و نحوی پرداخته است و میکوشد تا نشان دهد که چه ظرافتهایی در سوره نوح از قبیل تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه و نیز هنجارگریزیهای نحوی که از ویژگیهای برجسته سبکی موجود در این سوره است به کار رفته است؛ لذا با کاربست این ویژگیها به تناسب مفاهیم و مضامین موجود در سوره به ظرافتهای بلاغی و وجهیت نحوی عبارات آیات پی برده که این نشان از سبک منحصر به فرد این سوره مبارکه است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در این سوره به بلیغترین شیوه و به اقتضای حال مخاطب انواع هنجارگریزیهای نحوی و بلاغی (بلاغت سنتی و جدید) به کار گرفته شده است، و از لحاظ ساختارهای نحوی بنا بر حال و مقام جملات کوتاه و بلند متناسبی به کار گرفته شده است و نیز به دلیل نظم خاصی که در این سوره حاکم است جملات از لحاظ نحوی دارای پیوستار میباشند.

معناشناسی واژه زکاة و مشتقات آن با رویکرد همنشینی در قرآن کریم

زهرا رنجبر؛ حسین مهتدی؛ خداداد بحری

دوره 5، شماره دوم ، اسفند 1400، ، صفحه 81-102

https://doi.org/1022034/sshq.2022.324288.1136

چکیده

معناشناسی مطالعه علمی معناست که یکی از زیر شاخه‌های علم زبان‌شناسی است و شامل رویکرد‌های شناختی، تاریخی، توصیفی و ... می‌باشد. رویکرد توصیفی این علم که مقصود ماست خود شامل هم‌نشینی و جانشینی است که ... بیشتر معناشناسی مطالعه علمی معناست که یکی از زیر شاخه‌های علم زبان‌شناسی است و شامل رویکرد‌های شناختی، تاریخی، توصیفی و ... می‌باشد. رویکرد توصیفی این علم که مقصود ماست خود شامل هم‌نشینی و جانشینی است که توجه ما در پژوهش پیش رو بر روی قسمت هم‌نشینی این علم است و سعی داریم از طریق رابطه هم‌نشینی به ارتباط بین واژه زکاة و سایر مشتقات آن با هم‌نشین‌های آن بپردازیم و با توجه به این ارتباط، به دلیل تأکید زیاد خداوند از بین همه دستورات خود، بر روی مسئله زکات که یکی از فروعات دین است، پی ببریم. آنچه بر اهمیت انجام این پژوهش می‌افزاید این است که واژه زکاة به همراه مشتقات آن 59 بار در قرآن کریم ذکر شده است و قطعاً در کتابی چون قرآن که همه چیز در جایگاه خود بیان شده است تکرار این واژه بدون دلیل نمی‌باشد. یافته‌های پژوهش بیانگر این است که واژه زکاة با واژه‌هایی مانند صلاة، ولی، اطیعوا الله و اطیعو الرسول، تاب، آمن، دون الخوف و الحزن، بِرّ، متقون، جاهد و حنان و مشتقات آن نیز با یؤذن، عض البصر و حفظ الفرج هم‌نشین شده است، در این میان واژه صلاة بیشترین بسامد هم‌نشینی را با زکات دارد و دلیل این امر این است که خداوند قصد دارد به مسلمانان جایگاه و ارزش این دو فروع دین را برساند و گویی شرط قبولی بقیه اعمال مسلمانان را این دو عمل می‌داند بعد از آن اطیعوا الله و اطیعو الرسول و تاب و آمن با واژه زکاة پربسامدترین هم‌نشین‌ها هستند.

تحلیل ساختار لایه‌ای سورۀ ملک از منظر سبک‌شناسی (آوایی، واژگانی، معنایی و بلاغی)

سید مهدی نوری کیذقانی؛ حجت اله فسنقری؛ پروین تیموری نصر آبادی؛ مسعود سلمانی حقیقی

دوره 5، شماره دوم ، اسفند 1400، ، صفحه 123-141

https://doi.org/1022034/sshq.2022.339818.1150

چکیده

اصطلاح سبک شناسی عبارت است از علمی که به دنبال کشف ارزش‌های زیبایی شناختی آثار ادبی است، که تحلیل لغوی و فنی و بلاغی متن ادبی را در پی دارد. این دانش می کوشد تا متن را از لحاظ ساختارشناسی، ژرفا شناسی و ... بیشتر

سبک شناسی بلاغی و نحوی سوره مبارکْه حجر

جواد رنجبر؛ اسماعیل نادری؛ فرشته مکاری زاده

دوره 5، شماره دوم ، اسفند 1400، ، صفحه 296-213

https://doi.org/1022034/sshq.2022.355547.1187

چکیده

سبکشناسی یکی از شیوههای تحلیل و تفسیر متون ادبی بر پایه عناصر زبانی است که در میان پژوهشهای حوزه زبانشناسی، جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده است. سوره حجر یکی از سور مکّی قرآن است که از ... بیشتر سبکشناسی یکی از شیوههای تحلیل و تفسیر متون ادبی بر پایه عناصر زبانی است که در میان پژوهشهای حوزه زبانشناسی، جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده است. سوره حجر یکی از سور مکّی قرآن است که از جهت بلاغی و نحوی، واجد نکات شایسته توجّه بسیار است، چنانکه سبکشناسی بلاغی و نحوی این سوره می‌تواند زیباییها و ظرافتهای قابل تأمّلی از این چشمه فیّاض وحی را برای مخاطبان مشخّص سازد. این پژوهش با روش توصیفی_تحلیلی و با استفاده از معیارهای سبکشناسی جدید به تحلیل و تبیین ویژگیهای بلاغی و نحوی سوره حجر پرداخته و کوشیده است لایههایی از زیبایی این سوره را از منظر اسالیب بلاغی و نحوی مثل: «تقدیم‌ و تأخیر»، «حذف» و «تضاد و مقابله» و ... مورد بررسی قرار دهد. نتایج حاصل از تحقیق، بیانگر آن است که در این سوره اسالیب به نحوی دقیق و ملموس، ضمن ایجاز کلام، به انتقال دقیق و مؤثّر معنا یاری رسانده و اغراضی همچون تأکید، مبالغه، تعظیم و تکریم و ... در جهت تصویرآفرینی و ترسیم پیامهای مورد نظر براساس مفاهیم آیات، به شکلی هنری و زیبا تجلّی یافته است. همچنین مشخّض گردید که اسلوب تقدیم و تأخیر، اسلوب حذف و اسلوب تضاد و مقابله در خدمت ایفاد معنی و شکل‌دهی به منظومه معرفتی مدّنظر خداوند متعال، نسبت به دیگر عناصر زبانی از بسآمد بیشتری برخوردارند.

آیات موزونْ افتادۀ قرآن کریم و نقش آن‌ها در افزودن عنصر «قصد و نیت» در تعریف شعر عربی

علی اصغر قهرمانی مقبل

دوره 5، شماره اول ، شهریور 1400، ، صفحه 9-26

https://doi.org/1022034/sshq.2022.314793.1129

چکیده

صرف نظر از تعریف علمای منطق که جوهر شعر را تخییل دانسته‌اند، ادبا و علمای عروض عربی، شعر را کلامی موزون و مقفّی تعریف کرده‌اند، به طوری که به اتفاق آراء وزن، ویژگی اساسی و متمایز شعر به شمار رفته است. ... بیشتر

سبک شناسی واژگانی «وعده» در سور مکی و مدنی

مهدی آریان فر؛ علی آهنگ

دوره 5، شماره اول ، شهریور 1400، ، صفحه 80-95

https://doi.org/1022034/sshq.2020.241155.1056

چکیده

یکی از لایه های سبک شناسی لایه واژگانی است و انتخاب تاثیر گذار واژگان و جای گیری آنها در سور مکی و مدنی راهبردی سبک شناختی است که در گفتمان قرآنی افق جدیدی را در بیان معارف الهی می گشاید.از سویی دیگر مهمترین ... بیشتر

«تقدیم و تأخیر» در تفسیر احسن الحدیث

احد داوری چلقائی

دوره 5، شماره اول ، شهریور 1400، ، صفحه 96-117

https://doi.org/1022034/sshq.2020.248439.1081

چکیده

بررسی نحوه چینش کلمات در عبارات قرآن کریم و جابجایی واژه‌ای با واژه دیگر که به جهت افزایش زیبایی ظاهری یا بیان نکته‌ای خاص معنایی انجام شده‌است در علم معانی ذیل عنوان «تقدیم و تأخیر» مورد بحث قرار ... بیشتر

دستیابی به‌عکس پرترۀ افراد درصحنه‌های روز قیامت با کمک الگوهای چهره خوانی پل اِکمَن و والاس ویفریزن (مطالعه در واژگان مربوط به آیات قیامت)

الهام خبیر؛ علی خضری؛ رسول بلاوی

دوره 5، شماره اول ، شهریور 1400، ، صفحه 189-206

https://doi.org/1022034/sshq.2022.324235.1137

چکیده

عکس‌ها به‌عنوان یک سند تاریخی پاسخ گوی کنجکاوی‌های بشر هستند. عکاسی پرتره یکی از شاخه‌های عکاسی است و شیوه‌ای مدرن در بیان چهرۀ افراد است که در آن پیام درونی فرد با توجه به حالت چهره بیان می‌شود. زبان ... بیشتر عکس‌ها به‌عنوان یک سند تاریخی پاسخ گوی کنجکاوی‌های بشر هستند. عکاسی پرتره یکی از شاخه‌های عکاسی است و شیوه‌ای مدرن در بیان چهرۀ افراد است که در آن پیام درونی فرد با توجه به حالت چهره بیان می‌شود. زبان عربی زبان تصویر است واژه‌ها در عمق خود معنایی را بیان می‌کنند. در واژگان قرآن کریم تصاویری وجود دارد که هنرمندانه مفهوم را به خواننده منتقل می‌کند. گاهی واژه‌های قرآنی معرف یک چهره هستند که حالت‌های غم شادی نفرت را نشان می‌دهد. این حالت‌ها را می‌توان در چهرۀ افراد در قیامت مشاهده کرد. برای دست یافتن به‌عکس پرترۀ این چهره‌ها نیاز به یک روش علمی داریم مانند علم چهره خوانی که در دنیا به‌عنوان یک روش روانشناسی در شناخت افراد از آن بهره می‌برند.علم چهره خوانی حالات چهره را بر اساس ظواهر و خطوط صورت بیان می‌کند و از طریق علم روانشناسی، شخصیت فرد را معرفی می‌کند. پل اِکمَن و والاس وی. فیریزن دو نظریه‌پرداز به بررسی علم چهره خوانی پرداختند. آن‌ها با تعداد زیادی عکس از چهرۀ افراد که نشان‌دهندۀ احساس غافلگیری، ترس، شادی، نفرت، خشم و غم است، نشان دادند که چگونه، این احساسات اساسی را به‌درستی بشناسیم. در این جستار با توجه به روش توصیفی ـ تحلیلی و تکیه‌بر نظریات این دو در علم چهره خوانی، عکس پرترۀ افراد را در حالت‌های نامبرده در صحنه‌پردازی‌های روز قیامت را به دست می‌آوریم. یافته‌ی دیگر این پژوهش واژه‌شناسی؛ که در القای معنی آیات و تفسیرشان به ذهن خواننده، بسیار اثرگذار است.

سبک شناسی با رویکرد بلاغی حروف جر با شواهدی از قرآن

سونیا محمدی عالیبری؛ ابراهیم نامداری

دوره 4، شماره دوم ، دی 1399، ، صفحه 28-50

https://doi.org/1022034/sshq.2021.246454.1077

چکیده

قرآن کریم در سطح بسیار بالایی، از سبک های بیانی گوناگون بهره جسته است. همین سبب شده است که این کتاب آسمانی از نظر اسلوب بیان معجزه باشد. واز جمله مواردی که در قرآن باعث ایجاد جنبه های بلاغی شده است حروف ... بیشتر قرآن کریم در سطح بسیار بالایی، از سبک های بیانی گوناگون بهره جسته است. همین سبب شده است که این کتاب آسمانی از نظر اسلوب بیان معجزه باشد. واز جمله مواردی که در قرآن باعث ایجاد جنبه های بلاغی شده است حروف جر می باشد .مسأله ای را که در این مقاله مورد تحقیق وپژوهش قرار میگیرد این است که با بررسی بلاغی حروف جر می توان به همه ی ابعاد زیبایی شناختی حروف جر از جمله این که می توانند دارای مجاز مرسل ، تشبیه وتمثیل، تضاد، تأکید، ایجاز حذف،ایجاز قصر ،تقدیم وتأخیر، تکرار، ...باشند. پی برد. حروف جر هم می تواند که از راه تقدیم وتأخیر باعث ایجاد این اسلوب شوند. وحذف حروف جاره از مصادیق بر جسته سازی ادبی وهنجار گریزی نحوی است وباعث ایجاد معانی بلاغی وزیبایی سخن از لحاظ ادبی می شود. بلاغیون علت کاربرد حروف رادر معنای مجازی بر اساس قاعده ی استعاره ی تبعیه توجه می نمایند. وهمه ی این موارد یعنی بررسی بلاغی حروف جر از دستاورد های این مقاله می باشد مقاله ی حاضردر بررسی بلاغی حروف جر متناسب با مجال یک مقاله ضمن بیان اجمالی مفهوم های فوق نزد علمای بزرگ بلاغت با استفاده از کتب بلاغی، اعراب بلاغی قرآن، تفاسیر بلاغی، ... از حروف جری که دارای نکات بلاغی هستند نمونه هایی از هر گونه ذکر شده. وآرایه های بلاغی نهفته در آنها را بیان نموده ایم. که نشان از بلاغت عظیم قرآن دارند .و با هدف فهم دقیقتر مفاهیم واثبات اعجاز بلاغی قرآن صورت گرفته است.

زیبایی‌شناسی بیانی و نحوی واژۀ «ناصیة» در قرآن کریم

مریم جلالی؛ رسول بلاوی

دوره 4، شماره دوم ، دی 1399، ، صفحه 120-135

https://doi.org/1022034/sshq.2022.313931.1126

چکیده

از ویژگی های مهم بیانی قرآن کریم، گزینش مفردات پُر معنا و چینش عبارت های پُر محتوایی است که هرکدام در پیام رسانی مقاصد ومراد وحی نقش برجسته ای دارند. از میان این واژه گان، واژه «ناصیة» به معنای پیشانی، ... بیشتر از ویژگی های مهم بیانی قرآن کریم، گزینش مفردات پُر معنا و چینش عبارت های پُر محتوایی است که هرکدام در پیام رسانی مقاصد ومراد وحی نقش برجسته ای دارند. از میان این واژه گان، واژه «ناصیة» به معنای پیشانی، که در یک دایره معنایی حقیقی ونیز مجازی، به صورت مفرد وجمع مکسر در چهار آیه از قرآن کریم برای مقاصد متعدد، ذکر شده است، که جنبه زیبایی شناسی نحوی وبیانی دارد. این واژه برای بیان حالت ها و رفتارهای بدفرجام با قید صفت «کاذبة» یعنی «ناصیة کاذبة» همراه است. همچنین برای بیان عظمت رخداد رستاخیز ومجازات بدکاران عبارت «یُؤخَذ بالنواصِی والأقدامِ» آمده است. هر یک از عبارت های مذکور دارای مصادیق متعددی است که مفسران به تبیین وتفسیر آن پرداخته اند. این واژه ها، ضمن تبیین به ذلت کشاندن افراد متکبر در دنیا وسرای آخرت و یا کنترل مخلوقات از سوی خداوند از وجوه بیانی: مجاز، استعاره وکنایه ونیز جایگاه متعدد اعرابی با توجه به عبارت های پیشین و پسین، برخودار هستند که محور این جستار به شیوه توصیفی ـ تحلیلی، قرار گرفته اند. اینگونه بنظر می آید که واژه «ناصیة» وجمع آن «نواصی» می تواند در معنای کنایه ای به ذلت کشاندن، مقهوریت، وحتی نشانه عزت باشد. نیز در سیاق مجاز مفرد و نیز مجاز عقلی می تواند ذکر جزء (ناصیة) واراده کل (انسان) باشد.

بررسی تعدیل ساختار دستوری و بلاغی واژگان برگزیده از قرآن کریم در زبان مقصد بر اساس مدل تطبیقی لیوون زوارت (مطالعۀ موردی: ترجمۀ کاویان پور، ملکی و مکارم شیرازی)

مسعود سلمانی حقیقی؛ حسن مجیدی

دوره 4، شماره دوم ، دی 1399، ، صفحه 136-162

https://doi.org/1022034/sshq.2022.318540.1131

چکیده

امروزه نقد ترجمه متون دینی مورد توجه بسیاری از پژوهشگران و مترجمان قرار گرفته است یکی از این نظریه پردازان لیوون زوارت است که دو مدل تطبیقی و توصیفی برای ترجمه تعریف کرده است. در این پژوهش با استفاده از ... بیشتر

گستره و کارکردهای واژه " بَیِّنه" در قرآن کریم

صمد عبداللهی عابد؛ عیسی مقالی؛ سیدمجید نبوی

دوره 4، شماره دوم ، دی 1399، ، صفحه 163-185

https://doi.org/1022034/sshq.2022.302869.1119

چکیده

تحقیق و تدبر در قرآن از مهم‌ترین توصیه‌هایی است که خدای متعال بارها به آن تأکید فرموده است؛ به همین دلیل، این مسأله از دیرباز ذهن پژوهشگران علوم قرآنی را به خود معطوف داشته است؛ زیرا قرآن، راهنمای همه ... بیشتر

مفهوم سازی نام نگاشت «آخرت دادگاه است» بر اساس نظریه استعاره مفهومی لیکاف و جانسن

زینب فیضی؛ حسین مهتدی؛ سید حیدر فرع شیرازی

دوره 4، شماره دوم ، دی 1399، ، صفحه 303-319

https://doi.org/1022034/sshq.2022.326122.1140

چکیده

استعاره مفهومی در رویکرد معنی‌شناسی شناختی که از شاخه‌های زبان شناسی شناختی است از ساز و کارهای اصلی فرآیند تفکر است و ابزاری برای بیان مفاهیم انتزاعی در قالب مفاهیم عینی و ملموس به شمار می‌رود. از ... بیشتر استعاره مفهومی در رویکرد معنی‌شناسی شناختی که از شاخه‌های زبان شناسی شناختی است از ساز و کارهای اصلی فرآیند تفکر است و ابزاری برای بیان مفاهیم انتزاعی در قالب مفاهیم عینی و ملموس به شمار می‌رود. از کاربردهای استعاره‌های مفهومی استفاده از آن‌ها به عنوان ابزاری برای تحلیل و جهان‌بینی متون مخصوصاً متون مذهبی و قرآنی است. قرآن کریم با سرشت استعاری خود با ابزار استعاره مفهومی مفاهیم بسیار پیچیده از امور غیبی و مجردات مانند مفهوم انتزاعی حیات آخرت را با زبانی ساده و قابل شناخت و ملموس به بشریت عرضه کرده ‌است. این نام‌نگاشت از الگوهای استعاری بسیار مناسب برای به تصویر کشیدن قیامت که از منزل‌گاه‌های رستاخیز بزرگ آخرت است می‌باشد. نگاشت حوزه مبدأ به حوزه مقصد چارچوب اصلی پژوهش حاضر را تشکیل می‌دهد. این پژوهش بر آن است با رویکرد توصیفی_تحلیلی‌ و بر اساس نظریه استعاره‌ مفهومی لیکاف و جانسن به مفهوم‌سازی نام‌نگاشت «آخرت دادگاه است» بپردازد و با بررسی تناظرهای نظام‌مند میان مفاهیم مأنوس و ملموس حوزه مبدأ و مفاهیم انتزاعی و فرامادی جهان بزرگ آخرت که اعماقش ناپیدا و ناشناخته است نگاشت‌های بین عناصر سازه‌ای قلمروی مبدأ و مقصد را تبیین نماید. از مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش شناسایی تناظرهای نظام‌مند میان دو حوزه «آخرت» که حوزه «مقصد» و حوزه «دادگاه» که حوزه «مبدأ» است می‌باشد و این خود تأییدی دیگر بر اعجاز قرآن کریم در بهره‌مندی از نظام مفهومی کاملاً ساختارمند و هماهنگ و به هم پیوسته و منسجم است.

تحلیل سبک‌شناسی سوره نجم

حسین مهتدی؛ زهرا رنجبر

دوره 4، شماره اول ، تیر 1399، ، صفحه 103-120

https://doi.org/20.1001.1.26455714.1399.3.2.7.9

چکیده

سبک‌شناسی علمی است که با بررسی توصیف‌ها و تحلیل‌ها به جنبه‌های ادبی موجود در یک متن می‌رسد و معانی و مفاهیم یک متن ادبی را به طور واضح و روشن به خواننده انتقال می‌دهد. قرآن کریم، که یک معجزه الهی است، ... بیشتر

تحلیل نظام عاطفی گفتمان در قرآن کریم در پرتو نظریه گریماس(پژوهش موردی: آیات جزء 30 قرآن کریم)

علی ضیغمی؛ مسعود سلمانی حقیقی

دوره 3، شماره دوم ، بهمن 1398، ، صفحه 75-88

https://doi.org/1022034/sshq.2020.121463

چکیده

این مقاله به بررسی نظام عاطفی گفتمان در آیات انتخابی از جزء 30 قرآن کریم می‌پردازد. رویکرد گفتمان تولیدات زبانی را تابع فرآیندی می‌داند که عوامل نشانه- معنایی بسیاری در آن دخیل‌اند. انواع نظام‌های گفتمانی ... بیشتر

ارتباط علوم ادبی و قرآن(بررسی علم بیان با نگاهی بر آرای علامه طباطبایی و آلوسی)

زهرا سلیمی؛ سید محمد میرحسینی

دوره 3، شماره دوم ، بهمن 1398، ، صفحه 89-110

https://doi.org/1022034/sshq.2020.121951

چکیده

علوم ادبی از مهم‌ترین مباحث مرتبط با علم تفسیر است که آگاهی از آن بر هر مفسری لازم می‌آید، علم بلاغت یکی از انواع علوم ادبی است که از جایگاه ویژه‌ای در تبیین مفاهیم قرآنی برخوردار است اثبات بلاغت زیبایی ... بیشتر

تحلیل و بررسی قوم سبا از منظر قرآن کریم و تاریخ

مهناز مهدی زاده

دوره 3، شماره دوم ، بهمن 1398، ، صفحه 202-218

https://doi.org/20.1001.1.26455714.1398.6.3.12.1

چکیده

داستان برای همه ی انسان ها قابل درک و فهم است و اعجاز قرآن در این است که سرگذشت اقوام را با شیوا ترین الفاظ و بهترین نظم و ترتیب بیان نموده است. به همین جهت یکی از مهمترین اشارات قرآن در این رابطه به قوم ... بیشتر

معناشناسی پوشیدنی‌ها قرآن

زهرا رضائی؛ عزت ملا ابراهیمی

دوره 3، شماره اول ، شهریور 1398، ، صفحه 73-91

https://doi.org/1022034/sshq.2020.236209.1033

چکیده

واژگان بسیاری در قرآن کریم بر مفهوم پوشش دلالت دارند از جمله آن‌ها می‌توان به «سرابیل»، «جلابیب»، «قمیص»، «کسوة»، «عبقری»، «بطائن»، «زرابیّ»، «خُمر»، «لبوس»، ... بیشتر

سبک شناسی رویکرد بلاغی برخی آیات قرآن در ترغیب به ازدواج

مهین حاجی زاده؛ فاضل بیدار

دوره 2، شماره دوم ، بهمن 1397، ، صفحه 11-26

https://doi.org/1022034/sshq.2019.102417

چکیده

سبک شناسی از جمله دانش‌های نوین در حوزه نقد ادبی می‌باشد. این دانش تلاش می‌کند تناسب میان لفظ و معنی، انسجام متنی و هماهنگی منظور کلام با ساختار عبارت‌ها را مشخص کند؛ از آنجا که این دانش پیوند نزدیکی ... بیشتر سبک شناسی از جمله دانش‌های نوین در حوزه نقد ادبی می‌باشد. این دانش تلاش می‌کند تناسب میان لفظ و معنی، انسجام متنی و هماهنگی منظور کلام با ساختار عبارت‌ها را مشخص کند؛ از آنجا که این دانش پیوند نزدیکی با دارد، بلاغت برای رسیدن به نتیجه بهتر از علم بلاغت بهره می‌گیرد. قرآن کریم به عنوان کتاب مافوق کلام بشر از توسع کلامی و معنایی برخوردار است و نمود سبک گفتمان‌های آن می‌تواند ما را در فهم معنی و نیز بلاغت بی‌مانند آن یاری رساند. یکی از این مواردی که تا به حال مورد بررسی جدی قرار نگرفته، سبک آیاتی از قرآن کریم است که به ازدواج و تشکیل زندگی مشترک تشویق می‌نمایند. پرداخت به این موضوع بسیار مهم، می‌تواند تا حدودی نگرش قرآن را نسبت به این بعد از زندگی جمعی آشکار ساخته و جوانان به را نسبت به تشکیل خانواده ترغیب نموده و از یأس و نومیدی برهاند. از این رو نوشتار حاضر با کاربست دانش سبک شناسی و نیز با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی در صدد است تا سبک آیاتی از قرآن که در آنها به مقوله ازدواج پرداخته شده، را بررسی نماید. بررسی سبک شناسانه این نوع آیات نشان می‌دهد که سبک کلامی آن دسته از آیات الهی که به ازدواج مربوط می‌شوند، به لحاظ ساختار لفظی، معنایی و نیز ساختار نحوی کلمات، رویکردی ترغیبی می‌باشند و خداوند در مسأله ازدواج بیش از هر چیز مقتضای حال مخاطب را که جوانان و افراد مجرد می‌باشند، رعایت نموده...

دوره 6 (1401)

دوره 5 (1400)

دوره 4 (1399)

دوره 3 (1398)

دوره 2 (1397)

دوره 1 (1396)

کلیدواژه‌ها = قرآن کریم

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده