دو فصلنامه مطالعات سبک شناختی قرآن کریم

ظرافتهای بلاغی و نحوی در آیات قرآن کریم، از جمله جنبههای اعجاز این کتاب، از دیر باز مورد توجه دانشمندان علوم قرآنی بوده است. یکی از مباحث بلاغی قرآن کریم، سبک شناسی است که در ضمن آن با بهره گیری از ... بیشتر ظرافتهای بلاغی و نحوی در آیات قرآن کریم، از جمله جنبههای اعجاز این کتاب، از دیر باز مورد توجه دانشمندان علوم قرآنی بوده است. یکی از مباحث بلاغی قرآن کریم، سبک شناسی است که در ضمن آن با بهره گیری از دستاوردهای علم بلاغت و نحو، به بررسی جلوههای سبکی موجود در قرآن کریم میپردازد. پژوهشِ پیش رو با روش توصیفی – تحلیلی و بر اساس معیارهای سبکشناسی، به بررسی زیباییهای سبکی سورهی نوح در دو سطح بلاغی (سنتی و جدید) و نحوی پرداخته است و میکوشد تا نشان دهد که چه ظرافتهایی در سوره نوح از قبیل تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه و نیز هنجارگریزیهای نحوی که از ویژگیهای برجسته سبکی موجود در این سوره است به کار رفته است؛ لذا با کاربست این ویژگیها به تناسب مفاهیم و مضامین موجود در سوره به ظرافتهای بلاغی و وجهیت نحوی عبارات آیات پی برده که این نشان از سبک منحصر به فرد این سوره مبارکه است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در این سوره به بلیغترین شیوه و به اقتضای حال مخاطب انواع هنجارگریزیهای نحوی و بلاغی (بلاغت سنتی و جدید) به کار گرفته شده است، و از لحاظ ساختارهای نحوی بنا بر حال و مقام جملات کوتاه و بلند متناسبی به کار گرفته شده است و نیز به دلیل نظم خاصی که در این سوره حاکم است جملات از لحاظ نحوی دارای پیوستار میباشند.

تحلیل ساختار لایه‌ای سورۀ ملک از منظر سبک‌شناسی (آوایی، واژگانی، معنایی و بلاغی)

سید مهدی نوری کیذقانی؛ حجت اله فسنقری؛ پروین تیموری نصر آبادی؛ مسعود سلمانی حقیقی

دوره 5، شماره دوم ، اسفند 1400، ، صفحه 123-141

https://doi.org/1022034/sshq.2022.339818.1150

چکیده

اصطلاح سبک شناسی عبارت است از علمی که به دنبال کشف ارزش‌های زیبایی شناختی آثار ادبی است، که تحلیل لغوی و فنی و بلاغی متن ادبی را در پی دارد. این دانش می کوشد تا متن را از لحاظ ساختارشناسی، ژرفا شناسی و ... بیشتر

سبک شناسی بلاغی و نحوی سوره مبارکْه حجر

جواد رنجبر؛ اسماعیل نادری؛ فرشته مکاری زاده

دوره 5، شماره دوم ، اسفند 1400، ، صفحه 296-213

https://doi.org/1022034/sshq.2022.355547.1187

چکیده

سبکشناسی یکی از شیوههای تحلیل و تفسیر متون ادبی بر پایه عناصر زبانی است که در میان پژوهشهای حوزه زبانشناسی، جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده است. سوره حجر یکی از سور مکّی قرآن است که از ... بیشتر سبکشناسی یکی از شیوههای تحلیل و تفسیر متون ادبی بر پایه عناصر زبانی است که در میان پژوهشهای حوزه زبانشناسی، جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده است. سوره حجر یکی از سور مکّی قرآن است که از جهت بلاغی و نحوی، واجد نکات شایسته توجّه بسیار است، چنانکه سبکشناسی بلاغی و نحوی این سوره می‌تواند زیباییها و ظرافتهای قابل تأمّلی از این چشمه فیّاض وحی را برای مخاطبان مشخّص سازد. این پژوهش با روش توصیفی_تحلیلی و با استفاده از معیارهای سبکشناسی جدید به تحلیل و تبیین ویژگیهای بلاغی و نحوی سوره حجر پرداخته و کوشیده است لایههایی از زیبایی این سوره را از منظر اسالیب بلاغی و نحوی مثل: «تقدیم‌ و تأخیر»، «حذف» و «تضاد و مقابله» و ... مورد بررسی قرار دهد. نتایج حاصل از تحقیق، بیانگر آن است که در این سوره اسالیب به نحوی دقیق و ملموس، ضمن ایجاز کلام، به انتقال دقیق و مؤثّر معنا یاری رسانده و اغراضی همچون تأکید، مبالغه، تعظیم و تکریم و ... در جهت تصویرآفرینی و ترسیم پیامهای مورد نظر براساس مفاهیم آیات، به شکلی هنری و زیبا تجلّی یافته است. همچنین مشخّض گردید که اسلوب تقدیم و تأخیر، اسلوب حذف و اسلوب تضاد و مقابله در خدمت ایفاد معنی و شکل‌دهی به منظومه معرفتی مدّنظر خداوند متعال، نسبت به دیگر عناصر زبانی از بسآمد بیشتری برخوردارند.

سبک شناسی واژگانی «وعده» در سور مکی و مدنی

مهدی آریان فر؛ علی آهنگ

دوره 5، شماره اول ، شهریور 1400، ، صفحه 80-95

https://doi.org/1022034/sshq.2020.241155.1056

چکیده

یکی از لایه های سبک شناسی لایه واژگانی است و انتخاب تاثیر گذار واژگان و جای گیری آنها در سور مکی و مدنی راهبردی سبک شناختی است که در گفتمان قرآنی افق جدیدی را در بیان معارف الهی می گشاید.از سویی دیگر مهمترین ... بیشتر

بررسی هماهنگی موسیقی کناری سور حوامیم از رهگذر سبک شناسی آوایی

طیبه باباییان؛ مسعود اقبالی

دوره 4، شماره دوم ، دی 1399، ، صفحه 101-119

https://doi.org/1022034/sshq.2022.320720.1133

چکیده

قرآن کریم کتابی است که وجوه اعجازی متعددی دارد که نخستین و بارزترین وجه آن تناسق و تناغم آن است که زبانی جهانی است، به گونه‌ای که هرشنونده‌ای اعم از عرب زبان و غیر عرب زبان که آن را می‌شنود به وجد آمده ... بیشتر قرآن کریم کتابی است که وجوه اعجازی متعددی دارد که نخستین و بارزترین وجه آن تناسق و تناغم آن است که زبانی جهانی است، به گونه‌ای که هرشنونده‌ای اعم از عرب زبان و غیر عرب زبان که آن را می‌شنود به وجد آمده و احساسات او دگرگون می‌شوددانش سبک شناسی یکی از علومی است که به واسطه آن می‌توان به کاوش آوایی آن پرداخته و از زوایای اعجاز موسیقایی آن پرده برداشت. یکی از سطوح سبک شناسی، سبک شناسی آوایی بوده که یکی از زیرشاخه‌های آن موسیقی کناری است که حاصل توازن و تناسق در فاصله آیات است. از سوی دیگر اتفاق جمهور علمای علوم قرآنی بر آن است که بین سوری که حروف مقطعه مشابهی دارند تناسب کلامی و محتوایی ویژه‌ای برقرار است، سور حوامیم ضمن آنکه دارای حروف مقطعه مشابهی در مطلع خود هستند، طبق نظر علمای علوم قرآنی نزولی پی در پی داشته‌اند و در مصحف شریف نیز پشت سر هم قرار گرفته‌اند؛ به همین دلیل در این نوشتار سعی شده است تا تناسب این سور از رهگذر سبک شناسی و در سطح آوایی مورد واکاوی قرار گیرد.نتایج این تحلیل که به روش توصیفی- تحلیلی است، نشان می‌دهد که فواصل آیات در این هفت سوره به طور غالب و چشمگیری به یکی از حروف «نون» و «میم» ختم شده و حروف ما قبل خواتیم در سطح بسیار قابل تأملی به یکی از حروف مدی ختم شده است که این مساله نه تنها موجد وجد در مخاطب است بلکه کاملا منطبق بر اغراض آیه و سور است.

سبک شناسی زیبا شناختی ادبی درجزء سی قرآن کریم

حسن علی شربتدار

دوره 4، شماره اول ، تیر 1399، ، صفحه 56-72

https://doi.org/20.1001.1.26455714.1399.3.2.4.6

چکیده

هدف از بررسی سبک های زیبا شناختی جزء سی توجه به قالب و ساختار آیات این جزء در انتقال پیام و محتوایش به مخاطب است. ساختارهای زیبا شناختی مورد بررسی در این پژوهش شامل سبک های ادبی ، سوره های مکی ، نظم آهنگ، ... بیشتر

پژوهشی در آواشناسی و ساختارهای صرفی و نحوی و بلاغی سوره تکویر

محمد فراهانی؛ مهدی داودی نسب

دوره 4، شماره اول ، تیر 1399، ، صفحه 86-102

https://doi.org/20.1001.1.26455714.1399.3.2.6.8

چکیده

هر زبانی را اسلوبی است که در آن با گزینش و چینش کلمات به روح و جان شنونده یا مخاطب تأثیر می‏گذارد. بر همین اساس سخنوران و ادیبان و اهل فن در این وادی برای سنجش ارزش سخن، معیارهایی ارائه نموده‏اند و در ... بیشتر

قابلیت های دراماتیک قصص قرآنی

احمد جولائی؛ احمد نوردریایی

دوره 3، شماره دوم ، بهمن 1398، ، صفحه 32-43

https://doi.org/20.1001.1.26455714.1398.6.3.2.1

چکیده

گرچه در این مقاله ظرفیتهای دراماتیک(dramatic) قرآن کریم را مورد بررسی قرار داده‌ایم.اما باورداشت و نگاه ما به قرآن نمایشی نیست. ولی از آنجا که قرآن به عنوان معجزه الهی پیامبر اسلام محمد مصطفی(ص) با محتوای ... بیشتر گرچه در این مقاله ظرفیتهای دراماتیک(dramatic) قرآن کریم را مورد بررسی قرار داده‌ایم.اما باورداشت و نگاه ما به قرآن نمایشی نیست. ولی از آنجا که قرآن به عنوان معجزه الهی پیامبر اسلام محمد مصطفی(ص) با محتوای بسیار غنی و ارزشمند برای هدایت و راهنمایی بشریت فرستاده شده و برای عبرت بخش اعظمی از این کتاب آسمانی روایت، سرگذشت پیشینیان و قصص انبیاء را شامل می‌شود. در این آیات شکل روایت به گونه‌ای است که عناصری همچون شخصیت، داستان، بن اندیشه، مکان یا رخدادگاه، گفتگو، عنصر زمان و... را در برمی‌گیرد که اتفاقا عناصر تشکیل دهنده درام هستند.درام نیز به عنوان یکی از پدیده‌های تفکر بشری وانسان‌ساز با اهداف آموزش، هدایت وعبرت‌آموزی انسان ارائه شده که نهایتا موجب تزکیه نفس (کاتارسیس Catharsis) مخاطب می‌گردد. نمایش یا درام برای باورپذیری از طریق عمل(اکتact ) در پی عینیت بخشیدن به وقایع و حوادث قصه است که طی این فرآیند عمل دراماتیک اتفاق می‌افتد.یکی از قدیمی‌ و معتبرترین نظریات مربوط به هنر درام، نظریه ارسطو(322-384ق.م) است که در کتاب فن شعر یا بوطیقا(Poetics) آمده است، در این مقاله سعی می‌شود نمونه‌هایی از سوره‌ها و آیات قرآن که قابلیت نمایشی دارند را بر مبنای نظریه محاکات ساختار اوج‌گاهی ارسطو مورد ارزیابی قرار دهیم.

سبک شناسی رویکرد بلاغی برخی آیات قرآن در ترغیب به ازدواج

مهین حاجی زاده؛ فاضل بیدار

دوره 2، شماره دوم ، بهمن 1397، ، صفحه 11-26

https://doi.org/1022034/sshq.2019.102417

چکیده

سبک شناسی از جمله دانش‌های نوین در حوزه نقد ادبی می‌باشد. این دانش تلاش می‌کند تناسب میان لفظ و معنی، انسجام متنی و هماهنگی منظور کلام با ساختار عبارت‌ها را مشخص کند؛ از آنجا که این دانش پیوند نزدیکی ... بیشتر سبک شناسی از جمله دانش‌های نوین در حوزه نقد ادبی می‌باشد. این دانش تلاش می‌کند تناسب میان لفظ و معنی، انسجام متنی و هماهنگی منظور کلام با ساختار عبارت‌ها را مشخص کند؛ از آنجا که این دانش پیوند نزدیکی با دارد، بلاغت برای رسیدن به نتیجه بهتر از علم بلاغت بهره می‌گیرد. قرآن کریم به عنوان کتاب مافوق کلام بشر از توسع کلامی و معنایی برخوردار است و نمود سبک گفتمان‌های آن می‌تواند ما را در فهم معنی و نیز بلاغت بی‌مانند آن یاری رساند. یکی از این مواردی که تا به حال مورد بررسی جدی قرار نگرفته، سبک آیاتی از قرآن کریم است که به ازدواج و تشکیل زندگی مشترک تشویق می‌نمایند. پرداخت به این موضوع بسیار مهم، می‌تواند تا حدودی نگرش قرآن را نسبت به این بعد از زندگی جمعی آشکار ساخته و جوانان به را نسبت به تشکیل خانواده ترغیب نموده و از یأس و نومیدی برهاند. از این رو نوشتار حاضر با کاربست دانش سبک شناسی و نیز با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی در صدد است تا سبک آیاتی از قرآن که در آنها به مقوله ازدواج پرداخته شده، را بررسی نماید. بررسی سبک شناسانه این نوع آیات نشان می‌دهد که سبک کلامی آن دسته از آیات الهی که به ازدواج مربوط می‌شوند، به لحاظ ساختار لفظی، معنایی و نیز ساختار نحوی کلمات، رویکردی ترغیبی می‌باشند و خداوند در مسأله ازدواج بیش از هر چیز مقتضای حال مخاطب را که جوانان و افراد مجرد می‌باشند، رعایت نموده...

دو فصلنامه مطالعات سبک شناختی قرآن کریم

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 6 (1401)

دوره 5 (1400)

دوره 4 (1399)

دوره 3 (1398)

دوره 2 (1397)

دوره 1 (1396)

کلیدواژه‌ها = سبک شناسی

بررسی سبک شناسی بلاغی و نحوی سوره نوح

چکیده

تحلیل ساختار لایه‌ای سورۀ ملک از منظر سبک‌شناسی (آوایی، واژگانی، معنایی و بلاغی)

چکیده

سبک شناسی بلاغی و نحوی سوره مبارکْه حجر

چکیده

سبک شناسی واژگانی «وعده» در سور مکی و مدنی

چکیده

بررسی هماهنگی موسیقی کناری سور حوامیم از رهگذر سبک شناسی آوایی

چکیده

سبک شناسی زیبا شناختی ادبی درجزء سی قرآن کریم

چکیده

پژوهشی در آواشناسی و ساختارهای صرفی و نحوی و بلاغی سوره تکویر

چکیده

قابلیت های دراماتیک قصص قرآنی

چکیده

سبک شناسی رویکرد بلاغی برخی آیات قرآن در ترغیب به ازدواج

چکیده