نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد سبحانی یامچی ¹
• حمید نصرتی ²

¹ استادیار علوم قرآن و تفسیر دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

² دانش آموخته کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

قرآن کریم یکی از وظایف پیامبر اکرم(ص) را تلاوت و تعلیم کتاب و حکمت و هدف از نزول آن را تبیین آیات می‌داند. در برخی آیات ضمن دعوت به تدبر در قرآن، از اینکه عده‌‌ای نگاه تدبرانه به آیات ندارند مورد مذمت و توبیخ واقع شده‌اند. با توجه به  تعدد معانی تدبر در نگاه لغت دانان، همین اختلاف در نگاه مفسران به آیات تدبر نیز دیده می‌شود. پژوهش حاضر به منظور بررسی و تحلیل تطور معنایی تدبر در تفاسیر فریقین برآن است تا با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد تاریخی با ابزار کتابخانه‌ای بسیاری از تفاسیر فریقین از صدر اسلام یعنی قرن اول تا عصر حاضر را بررسی کرده تا مشخص کند برداشت مفسران از کلمه تدبر همان معنای لغویون بوده و یا غیر آن مراد است و اینکه تدبر در تفاسیر شیعه و اهل سنت چه تطور معنایی داشته است. با عنایت به ارزیابی دیدگاه مفسران در معنای تدبر از قرن دو تاکنون شانزده معنی برای تدبر ارائه شده است که عبارتند از: 1. استماع 2. توجه 3. تفکر 4. توجه و بررسی عاقبت و نتیجه امور 5. ژرف‌نگری 6. غور 7. مکاشفه 8. تأمل 9. تفهم 10. ارتباط آیات با یکدیگر 11.پشت سر هم فهمیدن آیات 12. بصیرت و بینش عمیق 13. بررسی و وارسی در معانی و مفاهیم قرآن 14. به دیدة دل نظر کردن 15. فکر و نظر 16. توجه به بلاغت. اگرچه مفاهیم ارائه شده از تدبر در قرآن طی زمان‌های گذشته (از عصر نزول تاکنون) دچار تغییراتی شده، اما می‌توان برداشت کرد که این مفاهیم با همدیگر تناسب و ارتباط دارند. چنانچه هر کسی که کلام الهی را بشنود و این شنیدن همراه با نگرش قلبی و با تامل و ژرف‌نگری و به دور از پیش فرض‌های ذهنی باشد، می‌تواند به عاقبت و نتیجه کلام الهی و غرض اصلی آیات و سوره‌های قرآن دست یابد و هدایت شود.

کلیدواژه‌ها

• تدبر
• فهم قرآن
• مفهوم شناسی تاریخی
• تفاسیر فریقین

عنوان مقاله [English]

The historical conceptualization of deliberation in the interpretations of Fariqin

نویسندگان [English]

• mohammad sobhani yamchi ¹
• Hamid Nosrati ²

¹ Assistant Professor of Qur'an Sciences and Exegesis of the University of Holy Qur'an Sciences and Education

² Master's student, Quran and Hadith Sciences, Allameh Tabatabai University

چکیده [English]

According to Quran one of the Islamic Prophet's responsibility is recitation and teaching of Holy Book and teaching theosophy. Purpose of revelation of Quran is explain it's signs. Some verses of Quran invite people to contemplate in Quranic verses and also condemn those who do not have contemplation viewpoint to verses of Quran. Philologistes believe that the term » contemplation « has different meaning. Therefore there are various interpretations about contemplation verses. This research try to examinate contemplation's semantic's evolution among shia and sunni interpretation with descriptive and analytical method as well as by historical approach. In this article have been attempted by library instrument to ascertain the meaning of contemplation from beginning of Islam till now among Islamic commentators. Scholars of islam had given 16  meaning for the term » contemplation :« hearing, Pay attention, thinking, Pay attention and examination of thing's consequence, deep looking,  contemplation, intuition, cogitation, comprehension, verses relationship together, comprehension of verses successively, insight, checking of Quran's concepts, thinking and idea and  Pay attention to eloquence. However these conceptes had been changed for centuries but they correlate together. If someone wants to listen divine speech and thinks about it without any presupposition he can understand consequence of  divine speech and main goal of chapter and verses of Quran to be guided.

کلیدواژه‌ها [English]

• contemplation
• understanding of the Qur'an
• historical conceptualization
• foreign interpretations