نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی میبد

2 دانشکده علوم قرآنی میبد

1022034/sshq.2020.119136

چکیده

قرآن کریم به عنوان یک متن مقدس وحیانی و بزرگترین معجزه‌ی الهی، از جنبه‌ی گوناگونی قابل تحلیل و بررسی است که می‌توان با به کارگیری دانش معناشناسی به بررسی ابعاد و جنبه‌های آن پرداخت. معناشناسی از روش‌های نوظهور در مطالعات قرآنی است که با مطالعه و بررسی علمی معنا، به استخراج معنای پنهان متن و اکتشاف لایه‌های معنایی واژه، می‌پردازد. یکی از راه‌هایی که امروزه جهت فهم معنای متون استفاده می‌شود، تکیه بر اصل روابط جانشینی و همنشینی است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی سعی بر این دارد که به منظور بهره‌گیری دقیق‌تر از فهم و ترجمه قرآن، معنای ساخت‌ها و کارکردهای مختلف شرب را در قرآن کریم مورد بحث و بررسی قرار دهد، و با روش معناشناسی ساختاری و بهره‌بردن از متون تفسیری و زبانی ساخت‌های مختلف نحوی و قرآنی واژه شرب را بشناسد و مفاهیم به دست آمده حاصل از هر یک از ساخت‌های شرب در قرآن کریم را براساس روابط همنشینی تحلیل و بررسی نماید. در این مقاله پس از واژه شناسی شرب، روابط همنشینی شرب با واژگانی همچون هیم، حمیم، طهور، هنیء و غیره مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Semantic Analysis of the word "Shorb" in the Qur'an based on Paradigmatic Relations

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Mohammadi Mazrae Shahi 1
  • Mahdieh Sadat Tahami Sarbnani 2

1 Assistant Professor, University of Holy Quran Sciences and Education

2 Faculty of Quranic Sciences

چکیده [English]

The Holy Qur'an, as a sacred revelatory text and the greatest divine miracle, can be analyzed and studied from various aspects, which can be studied by applying the knowledge of semantics. Semantics is one of the emerging methods in Quranic studies that studies the scientific meaning of the text, extracts the hidden meaning of the text and explores the semantic layers of the word. One of the ways that is used today to understand the meanings of texts is to rely on the principle of syntagmatic and paradigmatic relations. Using descriptive-analytical method, the present study tries to discuss the meaning of different constructions and functions of the word ‘shorb’ (drink) in the Holy Quran in order to understand and translate it more accurately. It also tries to recognize the different syntactic and Qur'anic constructions of the word drink by the method of structural semantics and interpretive and linguistic texts, and to analyze and study the concepts derived from the constructions of drink in the Holy Qur'an based on paradigmatic relations. In this article, after the lexicology of the word ‘Shorb’ (drink), the paradigmatic relations of Shorb with words such as ‘Heim’, ‘Hamim’, ‘Tahoor’, ‘Haniyeh’, etc. have been studied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Shorb
  • Semantic Analysis
  • Paradigmatic Relations
 
قرآن کریم؛ ترجمه­ی ناصر مکارم شیرازی
نهج‌البلاغه؛ ترجمه­ی محمد دشتی
ابن فارس، احمد بن زکریا، (1404): «معجم مقاییس اللغه»، بیروت: مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول
ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414): «لسان العرب»، بیروت: دارالفکر، چاپ سوم
ازهری، ابو منصور محمد بن احمد، (1421): «تهذیب اللغه»، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول
پالمر، فرانک، (1366): «نگاهی تازه به معناشناسی»، مترجم کوروش صفوی، تهران: مرکز، چاپ دوم
جدیری سلیمی، ابراهیم، (1373): «مسأله افعال متوالی حاصل از ترجمه جملات پایه و پیرو در زبان فارسی»، مجموعه مقالات دومین کنفرانس بررسی مسائل ترجمه، به کوشش کاظم لطفی پور ساعدی و عباسعلی رضایی، تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز
جوهری، ابو نصر، (1407): «الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیه»، بیروت: دارالعلم للملایین، چاپ چهارم
دهخدا، علی اکبر، (1377): «لغت­نامه دهخدا»، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1390): «مفردات الفاظ قرآن کریم»، مترجم حسین خداپرست، قم: دفتر نشر نوید اسلام، چاپ چهارم
رجبی، علیرضا، علیرضا قائمی­نیا، (1392): «بررسی کتاب معناشناسی شناختی قرآن»، مجله کتاب ماه دین، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه­ی اسلامی، شماره: 187
روشن، بلقیس، لیلا اردبیلی، (1392): «مقدمه­ای بر معناشناسی شناختی»، تهران: نشر علم، چاپ اول
زبیدی، مرتضی، (1414): «تاج العروس من جواهر القاموس»، بیروت: دارالفکر، چاپ اول
زمخشری، محمود بن عمر، (1389): «تفسیر کشاف‏»، مترجم مسعود انصاری، تهران: انتشارات ققنوس‏، چاپ اول
شعیری، حمیدرضا، (۱۳۹۱): «مبانی معناشناسی نوین»، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول
صفوی، کوروش، (۱۳۷۹): «درآمدی بر معناشناسی»، تهران: حوز­ه­ی هنری، چاپ اول
ـــــــــــــــ، (۱۳۸۳): «معناشناسی کاربردی»، تهران: نشر مرکز، چاپ اول
طباطبایى، محمدحسین‏، (1374): «تفسیر المیزان»‏، محمد باقر موسوی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دفتر انتشارات اسلامى‏، چاپ پنجم
طبرسى، فضل بن حسن، (1375): «تفسیر جوامع الجامع»‏، على ‏عبدالحمیدى، مشهد:‏ آستان قدس رضوى بنیاد پژوهش­هاى اسلامى‏، چاپ اول
‏ــــــــــــــــــــــ، (بی‌تا): «تفسیر مجمع‌البیان»، مترجم حسین نوری همدانی، تهران: فراهانی، چاپ اول
طیب، عبدالحسین، (1369): «اطیب البیان فی تفسیر القرآن»، تهران: اسام، چاپ دوم
فخر رازى، محمد بن عمر، (1420): «تفسیر کبیر»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ سوم
فراهیدی، خلیل بن احمد، (1409): «العین»، قم: موسسه دارالهجره، چاپ دوم
فضیلت، محمود، (1385): «معناشناسی و معانی در زبان و ادبیات»، کرمانشاه: دانشگاه رازی، چاپ اول
قرشى بنابى، على‏اکبر، (1371): «قاموس قرآن»، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم
کلینی، محمد بن یعقوب، (۱۴۱۱): «الکافی»، مترجم محمد باقر کمره­ای، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، چاپ اول
لاینز، جان، (1383): «مقدمه­ای بر معناشناسی زبان­شناختی»، مترجم حسین واله، تهران: گام نو، چاپ سوم
مختار عمر، احمد، (1385): «علم الدلاله»، مترجم: حسین سیدی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی، چاپ اول
مطیع، مهدی، (1387): «معناشناسی زیبایی در قرآن کریم»، مقطع دکتری، رشته الهیات و معارف اسلامی و ارشاد، دانشگاه امام صادق، با راهنمایی: احمد پاکتچی و بهمن نامور مطلق
مطیع، مهدی، احمد پاکتچی و بهمن نامور مطلق، (1388): «درآمدی بر استفاده از روش­های معناشناسی در مطالعات قرآنی»، نشریه پژوهش دینی، تهران: انجمن علوم قرآن و حدیث ایران، شماره 18
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، (1371): «تفسیر نمونه»، تهران: دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم
نکونام، جعفر، (۱۳۹۰): «درآمدی بر معناشناسی قرآن»، قم: دانشکده اصول الدین، چاپ اول
واعظی، احمد، (1383): «ساحت‌های معناپژوهی»، مجله حوزه و دانشگاه، قم، شماره 39