نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر

2 دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر

1022034/sshq.2022.313931.1126

چکیده

از ویژگی های مهم بیانی قرآن کریم، گزینش مفردات پُر معنا و چینش عبارت های پُر محتوایی است که هرکدام در پیام رسانی مقاصد ومراد وحی نقش برجسته ای دارند. از میان این واژه گان، واژه «ناصیة» به معنای پیشانی، که در یک دایره معنایی حقیقی ونیز مجازی، به صورت مفرد وجمع مکسر در چهار آیه از قرآن کریم برای مقاصد متعدد، ذکر شده است، که جنبه زیبایی شناسی نحوی وبیانی دارد. این واژه برای بیان حالت ها و رفتارهای بدفرجام با قید صفت «کاذبة» یعنی «ناصیة کاذبة» همراه است. همچنین برای بیان عظمت رخداد رستاخیز ومجازات بدکاران عبارت «یُؤخَذ بالنواصِی والأقدامِ» آمده است. هر یک از عبارت های مذکور دارای مصادیق متعددی است که مفسران به تبیین وتفسیر آن پرداخته اند. این واژه ها، ضمن تبیین به ذلت کشاندن افراد متکبر در دنیا وسرای آخرت و یا کنترل مخلوقات از سوی خداوند از وجوه بیانی: مجاز، استعاره وکنایه ونیز جایگاه متعدد اعرابی با توجه به عبارت های پیشین و پسین، برخودار هستند که محور این جستار به شیوه توصیفی ـ تحلیلی، قرار گرفته اند. اینگونه بنظر می آید که واژه «ناصیة» وجمع آن «نواصی» می تواند در معنای کنایه ای به ذلت کشاندن، مقهوریت، وحتی نشانه عزت باشد. نیز در سیاق مجاز مفرد و نیز مجاز عقلی می تواند ذکر جزء (ناصیة) واراده کل (انسان) باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Expressive aesthetics and the manner of the word "advice" in the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • , Maryam Jalali, 1
  • rasoul balavi 2

1 Master student of Arabic language and literature, Persian Gulf University, Bushehr

2 Associate Professor of Arabic Language and Literature, Persian Gulf University, Bushehr

چکیده [English]

One of the important expressive features of the Holy Quran is the selection of meaningful words and the arrangement of meaningful phrases, each of which has a prominent role in conveying the purposes of revelation. Among these words, the word "nasiya" meaning forehead, which is mentioned in a real and virtual semantic circle as a singular and plural form in four verses of the Holy Quran for various purposes, has a syntactic and expressive aesthetic aspect. Among these words, the word "nasiya" meaning forehead, which is mentioned in a real and virtual semantic circle as a singular and plural form in four verses of the Holy Quran for various purposes, has a syntactic and expressive aesthetic aspect. Each of these phrases has several examples that commentators have explained and interpreted. These words, while explaining the humiliation of arrogant people in this world and the hereafter or the control of creatures by God in terms of expression: permissible, metaphor and irony, as well as the numerous positions of the Arabs According to the previous and later phrases, they have the center of this research in a descriptive-analytical manner. It seems that the word "nasi" and its plural "nasi" can be an irony in the sense of humiliation, subjugation, and even a sign of honor. Also, in the singular and also permissible rational context, it can be mentioned as a part (instruction) and the whole (human) will.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Quran
  • aesthetics
  • advice
  • syntax
  • expression
 
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدى فولادوند.
- آلوسی، سید محمود (1415ق): «روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم»، بیروت: دار الکتب العلمیة.
- الأعسر الضبی، زهیربن مسعود (2003م): «الموسوعة الشعریة»، دبی: الإصدار الثالث.
- الأعشی، میمون بن قیس (1987م): «دیوان»، شرحه و قدم له مهدی محمد ناصرالدین، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- ابن أبی سلمی، زهیر (1323م): «دیوان»، جمع و ترتیب مصححه السید محمد بدر الدین أبی فراس النعسانی الحلبی، المطبعة الحمیدیة المصریة.
- ابن ثابت، حسان (1987م): «دیوان»، بیروت: دار صادر.
- ابن العبد، طرفة (1998م): «دیوان»، بیروت: دار صادر.
- ابن القیم الجوزیه، محمدبن أبی بکر (2006م): «البدائع فی علوم القرآن»، بیروت: دار المعرفة.
- ابن عاشور، محمدبن طاهر (بی­تا): «التحریر والتنویر»، بی­جا.
- ابن عطیة، عوف­بن الخرع (1966م): «تحقیق: اسلم بن السبتی»، سوریا: التراث العربی.
- ابن منظور، محمدبن مکرم (1414ق): «لسان العرب»، بیروت: دار صار.
- البکری، عبدالله بن عبدالعزیز (1403ق): «معجم ما استعجم من أسماء البلاد و المواضع»، بیروت: عالم الکتب.
- ابن المکعبر، محرز (2003م): «الضبی»، دبی: الموسوعة الشعریة، الإصدار الثالث.
- ترجانی زاده، احمد (1384ش): «ترجمه و شرح معلقات سبع»، دانشکده ادبیات تبریز.
- حسینی همدانی، سید محمدحسین (1404ق): «انوار درخشان»، تهران: کتابفروشى لطفى.
- راغب اصفهانی، حسین (1417ق): «مفردات فی غریب القرآن»، دمشق-بیروت: دار العلم- الدار الشامیة.
- زمخشری، محمود (1407ق): «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل»، بیروت: دار الکتاب العربی.
- سیبویه، عمرو بن عثمان (1408ق): «الکتاب»، المحقق: عبد السلام محمد هارون، القاهرة: مکتبة الخانجی. 
- صافی، محمودبن عبدالرحیم (1418ق): «الجدول فی اعراب القرآن»، بیروت: دار الرشید.
- صدر، سید محمدباقر (2002م): «منة المنان فی الدفاع عن القرآن»، بیروت: دار الأضواء.
-  طالقانی، سیدمحمود (1362ش): «پرتوی از قرآن»، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- طباطبائی، سید محمدحسین (1374ش): «المیزان فی تفسیر القرآن»، ترجمه: محمدباقر موسوی همدانی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- طبرسی، فضل­بن حسن (1360ش): «مجمع البیان»، تهران: انتشارات فراهانی.
- طیب، عبدالحسین (1378ش): «أطیب البیان فی تفسیر القرآن»، تهران: انتشارات اسلام.
- فخرالدین رازی، محمدبن عمر (1420ق): «مفاتیح الغیب»، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- قاسمی، محمد جمال الدین (1418ق): «محاسن التأویل»، بیروت: دار الکتب العلمیه.
-  قرطبی، محمدبن أحمد (1364ش): «الجامع لأحکام القرآن»، تهران: ناصر خسرو.
- قمی مشهدی، محمدبن محمدرضا (1368ش): «تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب»، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
مدرسى، محمدتقى‏ (1419ق): «من هدی القرآن»، طهران: دار مجبی الحسین (ع).
- مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1374ش): «تفسیر نمونه»، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
- الهذلی، حذفیة بن أنس (1998م): «دیوان الهذلیین»، القاهرة: دار الکتب المصریة.