نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید مدنی آذربایجان تبریز
2 گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
چکیده
ترجمه متون مخصوصاً متون مقدس، دقت بیشتری میطلبد؛ چرا که از جنبههای متعددی امکان خطا برای مترجمان وجود دارد. ضرورت پژوهش زمانی ملموس میگردد که با تفاوت برداشت از قرآن به جهت خطاهای ترجمهای مواجه میشویم. از موارد گریبانگیر مترجمان در ترجمه از زبانی به زبان دیگر، کمتوجهی به ساختار صرفی واژههاست؛ چرا که با تغییر ساختار صرفی، معنا تغییر میکند و با بردن واژهای به ابواب مختلف، معانی متعددی مییابد. پژوهش حاضر در این راستا، با رویکرد توصیفی و تحلیل انتقادی، «عدم تشخیص ثلاثی مزید از ثلاثی مجرد و یا تسامح در بکار گرفتن این دو حالت» را به عنوان لغزشگاههایی برای مترجمان فارسی قرآن، بررسی کرده است. این مقاله ضمن بررسی ترجمههای فارسی، به شش مورد از کلمات مزید که از جانب برخی مترجمان، مجرد ترجمه شده و همچنین به دو مورد از کلماتی که در بابی از ثلاثی مزید به جای باب دیگر اتخاذ شده، دست یافته و به این نتیجه رسیده است که همه مترجمان دقت لازم در ترجمه بر اساس ظرافتهای صرفی نداشتهاند که نمونه آن در این پژوهش، ایراد آنها در ترجمه ثلاثی مجرد به ثلاثی مزید، و یا بابی از ثلاثی مزید به جای بابی دیگر است.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Tolerance and tolerance in the translation of the Holy Quran, a case study: Translation of More trinity verbs and Pseudo-verbs
نویسندگان [English]
- Samad Abdollahi Abed 1
- Naser Hamzepur 2
- Amir Moqaddam Mottaqi 3
1 Associate Professor of Quranic and Hadith Sciences, Shahid Madani University of Azerbaijan
2 Instructor, Department of Quran and Hadith Sciences, Shahid Madani University, Azerbaijan, Tabriz, Iran.
3 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Dr.Ali Shariati Faculty of Letters and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad , Mashhad , Iran.
چکیده [English]
Translation of texts, especially if the scriptures are like The Holy Qur’an, requires more attention, otherwise, translators could make mistakes in various ways. The necessity of research becomes tangible when we face the difference in interpretation of the Qur'an due to translation errors. One of the problems that translators face in translating from one language to another is the lack of attention to the morphological structure of words; for, with the change of morphological structure, the meaning of the word changes and this is one of the main goals of the conjugation science to take a word to different Baabs (باب) or chapters in order to have multiple meanings that are, at the same time, common in terms of their roots, a fact which is sometimes led to the contrast between the meaning of the Baab (باب) it has gone to and its abstract meaning. In this regard, the current research, with its descriptive approach and critical analysis, has investigated “the lack of distinguishing More trinity from single trinity or negligence in using these two modes” as one of the slips of the Persin translators of The Holy Qur’an. This article examines the Persian translations of six cases of the More triadic words in The Holy Qur’an whereas they have been mistakenly considered and translated single trinity by some translators. Moreover, it deals with two of the words these translators have taken in More trinity Baab (باب ) instead of another Baab.
کلیدواژهها [English]
- Persian Translators of The Holy Qura&rsquo
- n
- Persian Translation of The Holy Qur&rsquo
- an
- Quadriliteral
- Triliteral
- قرآن کریم، 56 مترجم متفاوت.
- آدینهوند لرستانى، محمدرضا (1377ش): «کلمة الله العلیا»، تهران: اسوه، چاپ اول.
- آلوسى، محمودبن عبدالله (1415ق): «روحالمعانی فیتفسیرالقرآنالعظیم والسبعالمثانی»، بیروت: دارالکتبالعلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ اول.
- ابن اثیر، مبارک بن محمد (1367ش): «النهایة فی غریبالحدیث والأثر»، قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ چهارم.
- ابندرید، محمدبن حسن (1988م): «جمهرةاللغة»، بیروت: دارالعلم للملایین، چاپ اول.
- ابن سیده، على بن اسماعیل (1421ق): «المحکم و المحیط الأعظم»، بیروت: دار الکتب العلمیة.
- ابنعاشور، محمدطاهر (1420ق): «تفسیر التحریر والتنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور»، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، چاپ اول.
- ابن فارس، احمدبن فارس (1404ق): «معجم مقاییس اللغة»، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
- ابن منظور، محمدبن مکرم (1414ق): «لسان العرب»، بیروت: دار صار.
- ابنملقن، عمربن على (1408ق): «تفسیر غریب القرآن (ابنملقن)»، بیروت: عالم الکتب.
- ابوالفتوح رازى، حسین بن على (1408ق): «روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن»، مشهد مقدس: آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهشهاى اسلامى، مشهد مقدس، چاپ اول.
- ابوحیان، محمدبن یوسف (1420ق): «البحرالمحیط فىالتفسیر»، بیروت: دار الفکر.
- ابوالسعود، محمدبن محمد (1983م): «تفسیر ابىالسعود (ارشاد العقل السلیم الى مزایا القرآنالکریم)»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- ابیارى، ابراهیم (1405ق): «الموسوعة القرآنیة»، قاهره: موسسة سجلالعرب، چاپ اول.
- ازهرى، محمدبن احمد (1421ق): «تهذیب اللغة»، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- اسماعیل صینی، محمود (1414ق): «المکنز العربی المعاصر»، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.
- اشکورى، محمدبن على (1373ش): «تفسیر شریف لاهیجى»، تهران: دفتر نشر داد، چاپ اول.
- بغوی، حسین بن مسعود (1420ق): «تفسیرالبغوى المسمى معالمالتنزیل»، بیروت: دار إحیاء التراثالعربی.
- بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418ق): «انوار التنزیل»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- تقیپور فر، ولیالله (1372ش): «اصول ترجمه قرآن»، مجله مترجم، سال سوم، شماره 10.
- جواهری، محمدحسن (1395ش): «روش شناسی ترجمه قرآن کریم»، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- ــــــــــــــــــــ (پاییز و زمستان 1383) «پژوهشی در اصول، مبانی، و فرایند ترجمه قرآن»، مجله پژوهش و حوزه، سال5، شماره 3و4، پیاپی 19 و 20.
- جوهری، اسماعیل بن حماد (1376ش): «الصحاح»، بیروت: دارالعلم للملایین.
- حجت، هادی (1378ش): «تاریخچه نقد ترجمههای فارسی قرآن کریم»، مجله ترجمان وحی، سال سوم، شماره2، پیاپی6.
- حقى برسوى، اسماعیل بن مصطفى (بیتا): «تفسیر روحالبیان»، بیروت: دار الفکر.
- حمیدالله، محمد (بیتا): «تراجم القرآن الکریم الی اللغات الاجنبیه»، بیجا، بیمک، بینا.
- حوى، سعید (1424ق): «الاساس فى التفسیر»، قاهره: دار السلام، قاهره، چاپ ششم.
- حیدری، محمد (1381): «معجم الافعال المتداوله و مواطن استعمالاتها»، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه.
- خامهگر، محمد (1393ش): «فن ترجمه قرآن کریم به زبان فارسی»، مشهد: انتشارات نور.
- خرمشاهی، بهاءالدین (بیتا): «ترجمههای قرآن کریم»، تهران: بینا.
- خطیب شربینى، محمدبن احمد (1425ق): «تفسیرالخطیب الشربینى المسمى السراجالمنیر»، بیروت: دار الکتبالعلمیة منشورات محمدعلی بیضون.
- درویش، محىالدین (1415ق): «اعراب القرآنالکریم و بیانه»، الارشاد – سوریه: حمص، چاپ چهارم.
- دعاس، احمد عببد (1425ق): «اعراب القرآنالکریم (دعاس)»، دمشق: دار الفارابی للمعارف.
- راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق): «مفردات ألفاظ القرآن»، بیروت: دارالقلم.
- زبیدی، محمدبن محمد (1414ق): «تاج العروس من جواهر القاموس»، بیروت: دارالفکر.
- زحیلى، وهبه (1422ق): «التفسیر الوسیط (زحیلى)»، دمشق: دار الفکر.
- زمخشری، محمود (1979م): «اساس البلاغة»، بیروت: دارصادر.
- ـــــــــــــــــ (1407ق): «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل»، بیروت: دارالکتبالعربی.
- سلماسی زاده، جواد (1369ش): «تاریخ ترجمه قرآن در جهان»، تهران: امیر کبیر.
- سلطان علىشاه، سلطان محمد بن حیدر (1408ق): «بیانالسعادة فی مقامات العبادة»، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
- سمرقندى، نصر بن محمد (1416ق): «تفسیر السمرقندى المسمى بحرالعلوم»، بیروت: دار الفکر.
- سیدی، حسین (1390ش): «تغییر معنایی در قرآن: بررسی بینامتنی قرآن با شعر جاهلی»، تهران: سخن.
- شبر، عبدالله (1407ق): «الجوهرالثمین فی تفسیرالکتابالمبین»، کویت: شرکة مکتبة الالفین.
- شحاته، عبدالله محمود (1421ق): «تفسیرالقرآن الکریم (عبدالله شحاته)»، قاهره: دار غریب.
- صابونى، محمدعلى (1421ق): «صفوة التفاسیر»، بیروت: دار الفکر.
- صاحب، اسماعیل بن عباد (1414ق): «المحیط فی اللغة»، بیروت: عالم الکتب.
- صالح، بهجت عبدالواحد (1998م): «الاعرابالمفصل لکتابالله المرتل»، اردن: دار الفکر، چاپ دوم.
- صفوی، کورش (1379ش): «درآمدی بر معنیشناسی»، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
- طباطبایى، محمدحسین (1390ش): «المیزان فی تفسیر القرآن»، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
- طباطبایی، محمدرضا (1396ش): «صرف ساده»، قم: دارالعلم.
- طبرسی، فضل بن حسن (1372ش): «مجمع البیان فی علوم القرآن»، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
- طریحی، فخرالدین بن محمد (1375ش): «مجمع البحرین»، تهران: مرتضوی.
- عبداللهی عابد، صمد و همکاران (1396ش): «تغییر معنایی واژگان قرآنی و شیوه برخورد مترجمان فارسی زبان با آن»، مجله مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، شماره 8.
- علوان، عبدالله بن ناصح (1427ق): «اعراب القرآن الکریم (علوان)»، مصر- طنطا: دار الصحابة للتراث.
- غلامی، «مرجع شناسی ترجمههای فارسی قرآن»، مجله بینات، سال سیزده: شماره 49و50.
- فراهیدى، خلیل بن احمد (1409ق): «کتاب العین»، قم: نشر هجرت.
- فخر رازى، محمدبن عمر (1420ق): «التفسیرالکبیر (مفاتیح الغیب)»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم.
- فیروز آبادى، محمدبن یعقوب (1415ق): «القاموسالمحیط»، بیروت: دار الکتب العلمیة.
- فیض کاشانى، محمدبن شاه مرتضى (1418ق): «الأصفى فی تفسیرالقرآن»، قم: مرکز النشر التابع لمکتب الإعلام الإسلامی.
- فیومی، احمدبن محمد (1414ق): «المصباح المنیر»، قم: دارالهجره.
- قرشى، على اکبر (1371ش): «قاموس قرآن»، تهران: دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم.
- قرطبى، محمدبن احمد (1364ش): «الجامع لأحکام القرآن»، تهران: ناصر خسرو.
- قلی زاده، حیدر (1380ش): «مشکلات ساختاری ترجمه قرآن کریم»، تبریز: انتشارات سه علامه.
- کاشانى، فتحالله (1363ش): «تفسیر خلاصه منهجالصادقین»، تهران: اسلامیه.
- کاشفى، حسین بن على (بیتا): «تفسیر حسینى (مواهب علّیه)»، سراوان: کتابفروشى نور.
- کرباسى، محمدجعفر (1422ق): «اعراب القرآن (کرباسى)»، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
- گیرتس، دیرک (1363ش): «نظریههای معنی شناسی واژگانی»، ترجمه کورش صفوی، تهران: انتشارات علمی.
- لطفی، سیدمهدی (1395ش): «درآمدی بر کار برد نظریه حوزه معنایی در مطالعات قرآنی»، فصلنامه تحقیقات علوم قرآن و حدیث، شماره پیاپی31.
- محمد فام، سجاد و همکاران (1398ش): «برابر انگاریهای ناشی از تسامح مترجمان فارسی قرآن کریم (بررسی موردی تسامح در تشخیص ریشه و ساخت صرفی)»، مجله مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، شماره 11.
- مختارعمر، احمد (1386ش): «معنا شناسی»، ترجمه سیدحسین سیدی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی، چاپ دوم..
- معرفت، محمدهادی (1375ش): «تاریخ قرآن»، تهران: سمت.
- مکارم شیرازى، ناصر (1371ش): «تفسیر نمونه»، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ دهم.
- منصوری (1383ش): فصلنامه مطالعات ترجمه، سالدو: شماره6.
- میبدى، احمدبن محمد (1352ش): «خلاصه تفسیر ادبى و عرفانى قرآن مجید به فارسى از کشف الاسرار»، تهران: اقبال، چاپ دوم.
- ـــــــــــــــــــــ (1371ش): «کشفالاسرار و عدةالابرار (معروف به تفسیر خواجه عبدالله انصارى)»، تهران: امیر کبیر، چاپ پنجم.