نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ،مطالعات ترجمه، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار زبان و ادبیات عرب، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

1022034/sshq.2022.353839.1186

چکیده

تقدیم‌وتأخیر از اسلوب‌های زبانی است و ترجمه قرآن، بدون آشنایی با آن، به نتیجه مطلوب نمی‌رسد. تقدیم‌وتأخیر در قرآن علاوه‌بر توجه به رعایت فواصل و ضرب‌آهنگ آیات، بر مفاهیمی نظیر تعظیم، اهتمام، اختصاص، ابراز تعجب و ... دلالت دارد. از منظر فرایند ترجمه، این اسلوب عملیاتی دشوار و گاهی ناشدنی است اما می‌توان با در پیش‌گرفتن برخی فنون، به ترجمه برخی از آن‌ها و انتقال پیام نهفته مبادرت ورزید. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد تبیین دلالت تقدیم‌وتأخیر ازنظر معناشناسی در آیاتی از سوره آل‌عمران و ارائه فنونی برای ترجمه چنین آیاتی به زبان فارسی است، طبق یافته‌های پژوهش، انتقال دلالت‌های تقدیم‌وتأخیر در همه آیات امکان‌پذیر نیست و گرچه ترجمه، دلالت معانی موردنظر را دستخوش تغییراتی می‌نماید اما مترجم باید تلاش کند هر چه بیشتر به کمال مطلوب که انتقال دلالت‌های تقدیم‌وتأخیر است، نزدیک‌تر ‌شود. رعایت تقدم و تأخر واژگانی آیات در ترجمه، استفاده از ادات ویژه حصر و اختصاص در زبان فارسی، استفاده از واژگان جبرانی مناسب مقام آیات نظیر واژه‌های دارای بار معنایی تعجب، تهدید و تأکید ازجمله فنون ترجمه این اسلوب به زبان فارسی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The meaning of presentation and delay in the Holy Quran in terms of semantics and its application in Persian translation(A case study of some verses of Surah Al-Imran)

نویسندگان [English]

  • Mostafa Travideh 1
  • Masoud Fekri 2

1 PhD student, translation studies, University of Tehran, Tehran, Iran.

2 Associate Professor of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Presenting and delaying are language styles and the translation of the Qur'an will not reach the desired result without familiarity with it. In addition to paying attention to the spacing and rhythm of the verses, offering and delaying in the Qur'an implies concepts such as bowing, dedication, expressing surprise, etc. From the point of view of the translation process, this operational style is difficult and sometimes impossible, but by adopting some techniques, you can translate some of them and transfer the implied meaning. The present study, with a descriptive-analytical method, tries to explain the semantics of preposition and delay in verses of Surah Al-Imran and provide techniques for translating such verses into Persian. According to the findings of the research, it is not possible to transfer preposition and delay in all verses, and although the translation conveys the intended meanings, it undergoes changes, but the translator must try to get as close as possible to the desired perfection, which is the transmission of the meanings of presentation and delay. Respecting the lexical precedence and backwardness of the verses in translation, using special usages of restriction and assignment in Persian language, using compensatory words suitable for the position of the verses such as words with the meaning of exclamation, threat and emphasis are among the techniques of translating this style into Persian language.

کلیدواژه‌ها [English]

  • introduction and lateness
  • Qur'an
  • translation
  • semantics
  • Al-Imran
ـ قرآن کریم، (1393ش): «ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای»، تهران: دارالقران الکریم.
ـ ابن‌اثیر، ضیاءالدین (1983م): «المثل السائر فی ادب الکاتب و الشاعر»، تحقیق محمود الحوفی، بیروت: دارالرفاعی.
ـ ابن‌الجنی، ابوالفتح عثمان (1990م): «الخصائص»، تحقیق محمد علی النجار، قاهرة: دارالشؤون الثقافیة الهیئة المصریة العامة للکتاب، الطبعة الرابعة.
ـ أندلسی، ابوحیان (2001م): «تفسیر البحر المحیط»، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و الآخرین، بیروت: دارالکتب العلمیة ردمک.
ـ تونسی، إبن‌عاشور (1984م): «التحریر و التنویر»، تونس: الدار التونسیة للنشر.
ـ رازی، فخرالدین (1990م): «التفسیر الکبیر و مفاتیح الغیب»، بیروت: دارالفکر.
ـ رضا، محمد رشید (1990م): «تفسیر المنار»، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
ـ جرجانی، علی بن محمد بن علی (1991م): «کتاب التعریفات»، تحقیق عبدالمنعم الحفنی، قاهرة: دارالرشاد.
ـ جوادی، نصیرالدین (1399ش): «واکاوی جایگاه تقدیم‌وتأخیر آیات در روایات تفسیری»، فصلنامه علمی ترویجی مشکوه، شماره 146، 53 ـ 74.
ـ زکریا، میشال (1983م): «الألسنیة التولیدیة و التحویلیة و قواعد اللغة العربیة»، بیروت: المؤسسة الجامعیة للدراسات و النشر و التوزیع.
ـ زمخشری، ابوالقاسم (1995م): «الکشاف»، تصحیح محمد عبدالسلام شاهین، لبنان: دارالکتب العلمیة.
ـ سیبویه (1968م): «الکتاب»، تحقیق عبدالسلام هارون، بیروت: دارالکتاب العربی للنشر و الطباعة.
ـ السمین الحلبی، شهاب‌الدین (1994م): «الدر المصون فی علوم الکتاب المکنون»، تحقیق و تعلیق علی محمد معوض و الآخرین، بیروت: دارالکتب العلمیة.
ـ شعراوی، محمد (1991م): «تفسیر الشعراوی»، قاهرة: أخبار الیوم.
ـ شهبازی، محمود،  امیدعلی، احمد (1396ش): «تقدیم‌وتأخیر و بازتاب آن در ترجمه قرآن»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی ـ قرآنی، شماره 3، 1 ـ 18.
ـ عبدالمطلب، محمد (1984م): «البلاغة و الأسلوبیة»، قاهرة: الهیئة العربیة للکتاب.
ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1997م): «البلاغة العربیة، قراءة أخری»، قاهرة: الشرکة المصریة العالمیة للنشر لونجمان.
ـ عمایره، خلیل احمد (1984م): «فی نحو اللغة و تراکیبها، منهج و تطبیق»، قاهره: دارالمعارف.
ـ عیسی، هدی دار (2020م): «علم الدلالة فی اللغة العربیة»، https://mawdoo3.com
ـ کراعین، احمد نعیم (1993م): «علم الدلالة بین النظر و التطبیق»، بیروت: المؤسسة الجامعیة.
ـ کوهین، جون (1986م): «بنیة اللغة الشعریة»، ترجمة محمد الولی و محمد العمری، المغرب: دارالبیضاء.
ـ مؤمن، احمد (2008م): «اللسانیات: النشأة و التطور»، الجزایر: دیوان المطبوعات الجامعیة، الطبعة الرابعة.
ـ مسیری، منیرمحمود علی (2005م): «دلالات التقدیم‌و‌التأخیر فی القرآن الکریم»، قاهرة: مکتبة الوهبة.
ـ معروف، یحیی (1380ش): «فن ترجمه»، تهران: سمت.
ـ نجار، ماجد (2016م): «الدلالة الصوتیة فی القرآن».
ـ همتی، شهریار، ظفری، پژمان، محبتی، شمسی (1397ش): «واکاوی معنای معنا و بررسی زیباشناسی آن در قرآن کریم، مطالعه موردی تقدیم‌وتأخیر در ده آیه مشابه»، فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی، دوره 3، 69 ـ 95.
ـ یاقوت، محمود سلیمان (2008م): «منهج البحث اللغوی»، قاهرة: دارالمعارف.