نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی. دانشگاه فردوسی مشهد/ مشهد/ ایران.
2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی دکتر علی شریعتی- دانشگاه فردوسی مشهد/ مشهد.
3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی. دانشگاه فردوسی مشهد/ مشهد/ ایران.
چکیده
استعارۀ مفهومی که رویکردی جدید در زبانشناسی شناختی است، در تبیین و روشنگری متون به‌ویژه متون دینی نقش به-سزایی دارد. کاربرد این نظریه در سبک‌شناسی شناختی و تحلیل متون ادبی و دینی می‌تواند کارگشا باشد. از آن‌جایی که زبان دین، زبانی استعاری است، استعارههای مفهومی در آن کارکرد فراوانی دارند. در این پژوهش بر آن هستیم تا براساس شیوۀ توصیفی- تحلیلی استعارههای هستی‌شناختی حوزۀ قیامت در جزء سی قرآن کریم را واکاوی کنیم و به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که کارکرد استعارههای هستی‌شناختی حوزۀ مفهومی قیامت در جزء سی قرآن کریم به چه صورت است- ؟ با بررسی استعارههای هستی‌شناختی حوزۀ مفهومی قیامت در جزء سی قرآن کریم براساس نظریۀ استعارۀ مفهومی به چه ویژگی‌هایی می‌توان دست یافت؟ یافته‌ها نشان می‌دهد که تجسم‌بخشیدن به مفاهیم انتزاعی و ملموس‌ترکردن آنها از برجسته‌ترین کارکرد استعارههای هستی‌شناختی است و بررسی استعارههای هستی‌شناختی حوزۀ مفهومی قیامت در جزء سی دست‌یابی به ویژگی‌هایی براساس استعارۀ مفهومی لیکاف و جانسون است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Ontological metaphors of the resurrection domain in part thirty of the Holy Quran
نویسندگان [English]
- Vafa Mahfouzi Mousavi 1
- Seyed Hossain Seyedi 2
- Amir Moqaddam Mottaqi 3
1 Ph.d candidate of Arabic Language and Literature, Dr. Ali Shariati Faculty of Literature and Humanities. Ferdowsi University of Mashhad. Mashhad, Iran.
2 Professor of Arabic Language and Literature. Department of Arabic Language and Literature, Dr. Ali Shariati Faculty of Literature and Humanities. Ferdowsi University of Mashhad. Mashhad, Iran.
3 Associate Professor of Arabic Language and Literature. Department of Arabic Language and Literature, Dr. Ali Shariati Faculty of Literature and Humanities. Ferdowsi University of Mashhad. Mashhad, Iran.
چکیده [English]
Metaphor in literary and religious discourse is a dynamic tool for organizing abstract concepts. Conceptual metaphor, which is a new approach in cognitive linguistics, plays a significant role in explaining and clarifying texts, especially religious texts. The application of this theory in cognitive stylistics and analysis of literary and religious texts can be useful. Since the language of religion is a metaphorical language, conceptual metaphors have many functions in it. Conceptual metaphors, which are structural, ontological (existential) and directional, have been studied by many researchers. In this research, we aim to analyze the ontological metaphors of the Day of Judgment in Part thirty of the Holy Quran based on the descriptive-analytical method and answer these questions whether ontological metaphors as a cognitive process for Does the expression of the abstract concept of resurrection have an effective presence in the 30th part of the Holy Quran? What axes are included in the maps of the conceptual domain of Qayamat? The findings show that ontological metaphors to express the abstract concept of resurrection have a significant presence in the third part and the names of the conceptual domain of resurrection have various axes.
کلیدواژه‌ها [English]
- Quran
- conceptual metaphor
- name-mapping
- resurrection
کتابنامه
- قرآن کریم
- الآلوسی، شهاب‌‌الدین محمود (بیتا): «روح المعانی فی تفسیر القرآن الکریم و السبع المثانی»، بیروت- لبنان: دار إحیاء التراث العربی.
- ابن عاشور، محمدالطاهر بن محمد (1984م): «التحریر و التنویر»، التونس، الناشر: الدار التونسیه للنشر.
- ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق): «لسان العرب»، بیروت: دار صادر، الطبعة الثالثة.
- امینی، حیدرعلی (1394ش): «بررسی استعارههای مفهومی در سورههای واقعه و نبأ»، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته زبانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد.
- حسینی، سیده مطهره؛ قائمینیا، علیرضا (1396ش): «استعاره مفهومی رحمت الهی در قرآن کریم»، ذهن، ۱۸(۶۹)، ۵۲-۲۷.
- الراغب الإصفهانی، حسین بن محمد (1412ق): «المفردات فی غریب القرآن»، المحقق: صفوان عدنان، بیروت: دارالقلم، دمشق: الدارالشامیه، الطبعة الأولی.
- الزمخشری، محمود بن عمر (1407ق): «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل»، بیروت: دارالکتاب العربی.
- سیّد رضی، ابوالحسن محمدبن‌‌حسین (1407ق): «تلخیص البیان فی مجازات القرآن»، تهران: نشر انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
- سیدی، سید حسین؛ وفاء محفوظی موسوی و امیر مقدم متقی (1400ش): «استعارههای مفهومی حوزه قیامت در سوره نازعات»، مجله پژوهشهای زبانشناختی قرآن کریم، سال دهم، شماره20، صص166-149.
- شربتدار، حسن‌‌علی (1395ش): «تصویر هنری در جرء سی قرآن کریم»، رساله دکتری، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، گروه زبان و ادبیات عربی.
- طالقانی، سید محمود (1362ش)» «پرتوی از قرآن»، تهران: شرکت سهامی انتشار، ناشر دیجیتالی مرکز تحقیقات رایانه‌‌ای قائمیه اصفهان.
- طباطبائی، سید محمدحسین (1378ش): «ترجمه المیزان فی تفسیر القرآن»، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دفتر انتشارات اسلامی.
- الطبرسی، أمین‌‌الإسلام أبوعلی الفضل بن الحسن (1425ق): «مجمع‌‌البیان فی تفسیر القرآن»، لبنان- بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، الطبعة الثانیة.
- قائمینیا، علیرضا (1396ش): «استعارههای مفهومی و فضاهای قرآن»، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.
- قاسم زاده، حبیبالله (1392ش): «استعاره و شناخت»، تهران: کتاب ارجمند، چاپ اول.
- قرشی بنایی، علی اکبر (1412ق): «قاموس قرآن»، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم.
- کووچش، زُلتان (1393ش/2014م): «مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره»، ترجمه: شیرین پورابراهیم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
- عرفت‌‌پور، زینه (1395ش): «تصویرپردازی هنری در قرآن کریم»، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اول.
- لیکاف، جرج (1382ش): «نظریه معاصر استعاره»، استعاره مبنای تفکر و ابزار زیباییآفرینی، به کوشش فرهاد ساسانی، تهران: سوره مهر (حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، صص195-298)
- لیکاف، جرج و مارک جانسون (1396ش): «استعاره‌هایی که باور داریم»، ترجمه: راحله گندمکار، تهران: نشر علمی، چاپ اول.
- مصطفوی، حسن (1360ش): «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم»، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- المقری الفیومی، أحمد بن محمد (بیتا): «المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرّافعی»، قم: منشورات دار الرّضی.
- مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان (1374ش): «تفسیر نمونه»، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- هاشمی، زهره (1389ش): «نظریه استعاره مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون»، مجله ادب‌‌پژوهی، شماره 12، صص140-119.
-
- Lakoff, George(2006) "The contemporary theory of Metaphor", In Geerarts Dirk(Ed.) Cognitive linguistics: basic readings (Cognitive linguistics research, 34). Mouton de Gruyter Berlin, New York, pp. 185-238.
- Lakoff George & Mark Johson(1980) “The metaphorical structure of the Human Conceptual System”, Cognitive science.
)