نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی و ادبیات عرب دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)، پردیس خواهران، تهران- ایران

1022034/sshq.2022.362685.1208

چکیده

اهتمام به مسئله ارتباط مؤثر، موضوعی است که همواره به عنوان اصلی مهّم در تعاملات بشری به­شمار می­رود؛ زیرا انسان موجودی اجتماعی است که به واسطه تعامل با دیگران تعریف می­شود. برقراری ارتباط مؤثر، یکی از مهارت­های موفقیّت­آمیز در تعاملات است که نه تنها نشانه ادب و شعور انسان تلقی می­شود، بلکه در سلامت روانی آن­ها نیز مؤثر است. از این رو پژوهش حاضر با روش توصیفی_تحلیلی، این فرضیه را مورد آزمون قرار می­دهد که شیوه­های ارتباطی حضرت سلیمان با ملکه سبأ در سوره نمل از توان الگویی بالایی برخوردار است؛ به گونه­ای که با استناد به آن می­توان رفتارها، باورها و نگرش­ها را در حوزه ارتباطات تغییر داد و به تعاملات، رنگ الهی همراه با آرامش و موفقیّت بخشید. نتیجه آنکه در ارتباطات این دو شخصیت قرآنی مخاطب­شناسی، دوراندیشی، رعایت ادب، سنجیدگی در کلام، انتقادپذیری، اعتماد و حمایت­گری از ارکان اصلی ارتباط مؤثر بوده است. از این رو به عنوان یکی از عوامل متعدد در الهی­شدن و سعادتمندی می­توان با آگاهی­بخشی، تعلیم و فرهنگ­سازی این مؤلفه­ها در جامعه، ارتباطات را به سمت تأثیرگذاری هدایت نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

the model of effective communication in Surah Mubarake Namal (Case study of Hazrat Suleiman and the Queen of Sheba)

نویسنده [English]

  • Tahere Mohseni

Assistant Professor, Department of Islamic Studies and Arabic Literature, Imam Sadiq University (peace be upon him), Sisters Campus, Tehran-Iran

چکیده [English]

Paying attention to the issue of effective communication is an issue that is always considered as an important principle in human interactions; Because man is a social being that is defined by interaction with others. Effective communication is one of the successful skills in interactions, which is not only considered a sign of human courtesy and intelligence, but is also effective in their mental health. Therefore, the present study, using descriptive-analytical method, tests the hypothesis that the ways of communication between Prophet Suleiman and the Queen of Sheba in Surah Namal have a high exemplary power; In such a way that by referring to it, behaviors, beliefs and attitudes can be changed in the field of communication and interactions can be given a divine color along with peace and success. The result is that in the communication between these two Quranic characters, audience awareness, foresight, respect for politeness, seriousness in words, acceptance of criticism, trust and support have been the main pillars of communication. Therefore, as one of the many factors in godliness and happiness, it is possible to direct communication towards influence by raising awareness, education and culturalization of these components in the society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Surah Namal
  • Hazrat Suleiman
  • Queen of Sheba
  • effective communication
  • target audience
آذربایجانی، مسعود و دیگران، روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه و انتشارات سمت، 1382.
ابن عاشور، محمد طاهر (1420): «التحریر و التنویر»، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی، چاپ اول.
ابن منظور، محمدبن مکرم (1414ق): «لسان العرب»، بیروت: دار صادر، چاپ سوم.
ابوالقاسمی، بهنام (1389ش): «تأثیر شعائر دینی بر بهداشت روانی جوانان»، اسلام و پژوهش­های تربیتی، شماره 1.
امین زاده، محمدرضا (1376ش): «اخلاق کارگزاران»، قم: انتشارات در راه حق، چاپ دوم.
اُکانر، جوزف و مک در موت، یان (1378ش): «ارتباط مؤثر و موفقیّت قطعی با ان ال پی»، ترجمه: سید رضا جمالیان، تهران: انتشارات جیحون، چاپ دوم.
برکو، ری ام، آندرو دی، ولوین، ولوین دارلین آر (1386): «مدیریت ارتباطات»، ترجمه: سید محمد اعرابی، داوود ایزدی، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
برن، گیلیان (1378ش): «برنامه­ریزی عصبی کلامی»، ترجمه: علی دنیا دیده، تهران: اندیشه آریا.
بلیک، رید و اوین، هارولدسن (1378ش): «طبقه­بندی مفاهیم در ارتباطات»، ترجمه: مسعود اوحدی، تهران: سروش، چاپ اول.
بولتون، رابرت (1388ش): «روانشناسی روابط انسانی»، ترجمه: حمید رضا سهرابی، تهران: انتشارات رشد، چاپ پنجم.
بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418ق): «أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر بیضاوی)»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
پاتریک، دوبل (1378): «دوراندیشی سیاسی و اخلاق رهبری»، مترجم: مجتبی رجب بیگی، فرآیند مدیریت و توسعه؛ مرکز آموزش مدیریت دولتی، ش43.
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410ق): «غررالحکم و دررالکلم»، محقق و مصحح: سید مهدی رجائی، قم: دارالکتب الاسلامی.
حق پناه، رضا (1393ش): «انتقاد و انتقادپذیری»، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش49 و 50.
حق­شناس، علی محمد، حسین ساعی و نرگس انتخابی (1381): «فرهنگ معاصر انگلیسی_فارسی»، تهران: نشر فرهنگ معاصر، چاپ سوم.
دهخدا، علی اکبر (1377): «لغت­نامه دهخدا»، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
ردی، رومیلا و برتون، کیت (1393ش): «برنامه­ریزی عصبی کلامی NLP»، ترجمه: فرشید قهرمانی، تهران: انتشارات آوند دانش.
رضازاده گلی، حمید (1387): «مبانی ارتباطات انسانی و کاربرد آن در زندگی موفق»، تهران: شیوه، چاپ اول.
رضائیان، علی (1374ش): «مدیریت رفتار سازمانی»، تهران: انتشارات دانشکده مدیریت دانتشگاه تهران، چاپ سوم.
زمخشری، محمود بن عمر (1407ق): «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل»، مصحح: مصطفی حسین احمد، بیروت: دارالکتاب العربی، چاپ سوم.
ساروخانی، باقر (1375ش): «جامعه­شناسی ارتباطات»، تهران: انتشارات اطلاعات، چاپ دوم.
ساغروانیان، جلیل (1369ش): «فرهنگ اصطلاحات زبان­شناسی موضوعی_توصیفی»، مشهد: انتشارات نما، چاپ اول.
ستاری، جلال (1381ش): «پژوهشی در قصه سلیمان و بلقیس»، تهران: نشر مرکز.
طباطبایی، محمد حسین (1417ق): «المیزان فی تفسیر القرآن»، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ــــــــــــــــــــــ (1374ش): «ترجمه تفسیر المیزان»، مترجم: محمد باقر موسوی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم.
طبرسی، فضل بن حسن (1377): «تفسیر جوامع الجامع»، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ اول.
عبدالله، جوادی آملی (1389ش): «تفسیر موضوعی قرآن کریم (ادب توحیدی انبیاء در قرآن)»، تحقیق: سعید بندعلی، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ اول.
فرهنگی، علی اکبر (1387ش): «ارتباطات انسانی»، تهران: رسا، چاپ چهاردهم.
ـــــــــــــــــ (1386ش): ـــــــــــــــــ، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
قطب، سید (1368ش): «آفرینش هنری در قرآن»، ترجمه: محمد مهدی فولادوند، تهران: بنیاد قرآن.
کریس، کول (1383ش): «موفقیّت در ارتباط»، ترجمه: وجیهه ابراهیمی، اصفهان: طرح جامع پارسیان، چاپ اول.
کولتز، جان دابیلیو (1369): «ارتباط گفتاری میان مردم»، ترجمه: سید اکبر میرحسینی و قاسم کبیری، تهران: انتشارات امیرکبیر.
گابور، دون (1389ش): «مهارت­های گفتگو»، ترجمه: مهدی قراچه داغی، تهران: پیک بهار، چاپ هفتم.
گیتومر، جفری اچ (1389ش): «اعتماد، چگونه اعتماد را کسب و آن را شکوفا و نگهداری کنید و در زندگی و تجارت، عنوان مشاور قابل اعتماد را بدست آورید»، ترجمه: منیژه شیخ جوادی، تهران: سیته، چاپ اول.
گیل، دیوید و آدمز (1384ش): «بریجت، الفبای ارتباطات»، ترجمه: رامین، کریمیان و دیگران، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
محسنیان راد، مهدی (1369): «ارتباط­شناسی»، تهران: انتشارات سروش.
مطهری، مرتضی (1380ش): «اسلام و مقتضیات زمان»، تهران: صدرا.
معتمد نژاد، کاظم (1371): «وسایل ارتباط جمعی»، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
معدلی، کوروش، اِن. اِل (1393ش): «پی عملی»، تهران: مؤسسه انتشاراتی مرز فکر.
معین، محمد (1388ش): «فرهنگ فارسی معین»، تهران: امیر کبیر، چاپ بیست و پنجم.
مکارم شیرازی، ناصر (1373ش): «ترجمه قرآن»، قم: دارالقرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف)، چاپ دوم.
ــــــــــــــــــــ (1363ش): «تفسیر نمونه»، قم: انتشارات دارالکتب الاسلامیه قم.
میلر، جرالد (1368): «ارتباطات کلامی»، ترجمه: علی، ذکاوتی قراگزلو، تهران: انتشارات سروش.
نوتبوم بارت، سیکس فردریک (1387ش): «فرآیند اعتماد در سازمان­ها (مطالعات تجربی در زمینه عوامل و فرآیند اعتماد)»، ترجمه: منصور حقیقتیان و علیرضا شیروانی، اصفهان: نقش خورشید، چاپ اول.
ودود، آمنه (1395ش): «قرآن و زن، بازخوانی متن مقدس از منظر یک زن»، مترجم: اعظم پویا و معصومه آگاهی، تهران: حکمت، چاپ سوم.
یاوری، سید اسدالله (1380ش): «عیار قرآنی گفتار»، تهران: انتشارات لوح محفوظ.
Bandler, R. & Grindler, J. (1975). The structure of magic I. Palo Alto, CA: Science and Books, Transhated by Amirinia, M. in Behavioral Emotion and Body Language book to Persian, publisher: Arasteh.
Heyes, C M (2010), Where di mirror neurons com from? Neuroscience and behavioral