نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری ، سبزوار، ایران،

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری ، سبزوار، ایران

1022034/sshq.2022.362771.1209

چکیده

اعجاز ادبی قرآن کریم، یکی از مهم­ترین وجوه اعجاز این کتاب آسمانی است که با سبک بیانی ویژه‌اش هر ادیبی را محو زیبایی‌های خود می‌سازد، گویی که هنرمندانه سخن گفتن را به بشر می‌آموزد. چینش حروف و کلماتش در ترسیم موقعیت­ها چنان هنرمندانه است که گویا انسان در صحنه‌های مورد نظر حضور دارد و با کوچک­ترین جابجایی، نظم آن دچار اختلال می‌شود. هر حرف و حتی صدای کوتاهی از آن، ویژگی خاصی دارد تا مفهومی را برجسته سازد. از آنجا که آوای کلام نقشی اساسی در به تصویر کشیدن انگاشت‌های ادراکی دارد و نیز در تحریک احساسات مؤثر است، در این پژوهش سعی شده تا نقش آوای کلامی سوره­های مبارکه زخرف و دخان در القای معانی، به روش توصیفی_تحلیلی، بررسی شود، چرا که سوره‌های مذکور حاوی مطالب و مفاهیم ارزشمندی است که با تحلیل لایه‌های آوایی آن می‌توان آن­­ها را کشف نمود. نتایج پژوهش حکایت از آن دارد که فواصل آیات دو سوره، در القای معانی متناسب با فضای سوره‌ها و نیز در تقویت نظام آوایی نقشی اساسی داشته است. همچنین تکرارها _حتی در کوچک­ترین واحد زبانی نظیر واج‌ها_ القاگر معانی شگفت‌‌انگیزی بوده که افزون بر تحریک احساسات، ایجاد توازن و افزایش موسیقی را در پی داشته است. به طور کلی تحلیل آوایی دو سوره نشان می‌دهد انسجام فوق‌العاده‌ای میان لفظ و معنا برقرار بوده و هر لفظی از آن برای غرضی وضع شده و استفاده هنرمندانه از آن موجب ترسیم صحنه‌های حیرت‌انگیزی در ذهن مخاطب گردیده است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Phonetic Analysis of the Surahs Az-Zukhruf and Ad-Dukhan and Their Associative Meanings

نویسندگان [English]

  • Ali sheikhjami poshtei 1
  • abbas ganjali 2
  • seyyed mahdi nori keyzoghani 2

1 Master student of Arabic language and literature at Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran

2 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran

چکیده [English]

The literary miracle of the Holy Qur'an is one of the most important aspects of the miracle of this heavenly book, which with its special style of expression makes every literature disappear in its beauty. Each letter and even a short sound has a special feature to highlight a concept. Since the sound of words plays an essential role in portraying perceptual thoughts and is also effective in stimulating emotions, in this study, the role of the sound of words in Sur Mubarake Az-Zukhruf and Ad-Dukhan in inducing meanings was tried to be analyzed and investigated using a descriptive analytical method. take The results of the research show that the intervals between the verses of two surahs play an important role in inducing meanings appropriate to the space of the surahs and play an essential role in strengthening the phonetic system. Also, repetitions - even in the smallest language unit such as phonemes - are wonderful instigators of meanings that, in addition to stimulating emotions, create balance and enhance music. In general, the phonetic analysis of two surahs shows that there is an extraordinary coherence between word and meaning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • phonetic analysis
  • meaning
  • Quran
  • Az-Zukhruf
  • Ad-Dukhan
  • قرآن کریم
  • آلوسی، شهاب الدین (1415هـ): «روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی»، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
  • بلقاسم، دفة (2009م): «نماذج من الاعجاز الصوتی فی القرآن الکریم (دراسة دلالیة)»، جامعة محمد خیضر بسکرة (الجزائر).
  • ابن صائغ، محمد بن حسن (2004م): «اللمحة فی شرح الملحة»، مدینه منوره: عمادة البحث العلمی بالجامعة الإسلامیة، چاپ اول.
  • ابن عاشور، محمد الطاهر (1984هـ): «التحریر و التنویر»، تونس: الدار التونسیة للنشر.
  • درویش، محی الدین (1992م): «إعراب القرآن الکریم و بیانه»، بیروت-یمامة: دار ابن الکثیر-دار الإرشاد.
  • رادمنش، سید محمد (1371ش): «معانی حروف با شواهد از قرآن و حدیث»، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • زجاج، ابراهیم بن سری (1374ش): «إعراب القرآن» با کوشش ابراهیم أبیاری، قم: دار التفسیر.
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا (1373ش): «رستاخیز کلمات»، تهران: نشر سخن، چاپ اول.
  • صفوی، کورش (1390ش): «از زبان‌شناسی به ادبیات»، تهران: انتشارات سوره مهر، چاپ سوم.
  • طالقانی، سید عبدالوهاب (1384ش): «تأملی در ترجمه کاربردهای مختلف «بعضکم بعضا»»، دوفصلنامه ترجمان وحی، سال نهم، شماره2، (پیاپی18، پاییز و زمستان 1384)
  • عباس، حسن (1998م): «خصائص الحروف العربیه و معانیها»، دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
  • عکبری، ابوالبقاء (بی‌تا): «التبیان فی إعراب القرآن»، قاهره: عیسی البابی الحلبی و شرکاه.
  • علوی مقدم، مهیار (1377ش): «نظریه­های نقد ادبی معاصر (صورتگرایی و ساختار گرایی)»، تهران: نشر سمت.
  • علی‌پور، مصطفی (1378ش): «ساختار زبان شعر امروز»، تهران: انتشارات فردوس.
  • فاخوری، حنا (1427ق): «الجامع فی تاریخ الأدب العربی»، قم: ذوی القربی.
  • فتوحی، محمود (1390ش): «سبک‌شناسی، نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها»، تهران: نشر سخن.
  • فراستخواه، مقصود (1376ش): «زبان قرآن»، تهران: علمی و فرهنگی.
  • قائمی، مرتضی و دیگران (1395ش): «اسلوبیة الانزیاح فی سورة الحدید المبارکة»، اضاءات نقدیه (فصلیة محکمة)، السنة السادسة، العدد الرابع و العشرون، صص 73-39
  • قویمی، مهوش (1383ش): «آوا و القا (رهیافتی به شعر اخوان ثالث)»، تهران: انتشارات هرمس، چاپ اول.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1374ش): «تفسیر نمونه»، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ سی و دوم.
  • ملائکة، نازک (1397ش): «رویکردهایی در تحلیل و نقد شعر معاصر عربی»، ترجمه طیبه سیفی و رقیه خرمی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  • موسوی بلده، سیدمحسن (1392ش): «حلیة القرآن (سطح2)»، تهران: انتشارات تلاوت، چاپ دوم.
  • وهبه، مجدی (1984 م): «معجم المصطلحات العربیة فی اللغة و الأدب»، بیروت: مکتبة لبنان، الطبعه الثانیه.
  • هاشمیان، لیلا؛ شریف‌نیا، فردین (1393ش): «بررسی توازن آوایی در اشعار منوچهر آتشی»، دانشگاه شهید باهنر کرمان، نشریه ادب و زبان، ش36، صص 360- 382.