نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

3 استادیار ،گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران

1022034/sshq.2023.365415.1218

چکیده

قرآن فرازمانی است و تفسیر آن نیاز به روزآمدی و تحول دارد. روایات واصله نیز، ارائه­ تفاسیر نو از آیات را تأیید می­کند. بر این اساس، بررسی نوآوری­های مفسرین قرآن، ضرورتی عصری است که توسعه و رشد علوم اسلامی را در پی دارد. هدف این نوشتار، معرفی نوآوری­های علامه سید محمد حسین فضل­الله در تفسیر «من وحی القرآن»، با تمرکز بر سوره­ی جمعه است. روش این پژوهش کیفی است و مسئله پژوهش این است که سید محمد حسین فضل­الله چه نوآوری­هایی در تفسیر«من وحی القرآن» دارد و این نو­آوری­ها با توجه به سوره مبارکه جمعه چگونه قابل تطبیق و طبقه­بندی است؟ تفسیر «من وحی القرآن» تفسیری نوآور است و مطالعه­ موردی سوره جمعه حاکی از نگاه نو و متفاوت فضل الله در تفسیر او از قرآن کریم است. نوآوری­های علامه فضل الله در تفسیر «من وحی القرآن» در پنج بخش ادبی، روشی، گرایشی، روایی و علوم قرآنی بررسی می­شود. نتیجه پژوهش این که نوآوری­های فضل­الله در بخش ادبی (مباحث دستور زبانی و بلاغی) شامل پرداختن به نکات بلاغی بی­سابقه (و عدم اهتمام بر نکات دستوری و لغوی) و ارائه تفسیری متناسب با سیاق، به همراه تقسیم­بندی­های سیاقی نوین؛ در بخش روشی، شامل روش استیحایی؛ در بخش گرایشی، شامل ارائه تفسیری اجتماعی_تربیتی به انضمام نقد و تحلیل اجتماعی_تاریخی؛ در بخش روایی، شامل نقد محتوایی_متنی روایات شأن نزول است. در بخش علوم قرآنی ضمن بی­اعتنایی به برخی از مباحث علوم قرآنی نظیر قرائات، با در نظر گرفتن فضای نزول آیات (مکی_مدنی)، به نوآوری­هایی دست یافته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Exegetic Innovations of Min Wahy al-Qur’an (Case Study: Surah Al-Jumu’ah)

نویسندگان [English]

  • Ramesh hallajian 1
  • mahdi mehrizi 2
  • seed Mohamad Ali ayazi 3

1 Ph.D. student, Quran and Hadith Sciences, Islamic Azad University, Science and Research Unit, Tehran, Iran

2 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Islamic Azad University, Science and Research Unit, Tehran, Iran,

3 Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Islamic Azad University, Research Sciences Unit, Tehran, Iran,

چکیده [English]

Quran transcends time; thus, its exegesis must be progressive and up to date. The presentation of a novel exegesis of Quranic verses and surahs is also emphasized in narratives. In a time when Islamic sciences are developing and expanding, it is crucial to examine the exegetic innovations. This study examined levels of innovation in Sayyid Muhammad Husayn Fadl Allah’s Wahy al-Qur’an with a focus on Surah Al-Jumu’ah. This qualitative research conducted a desk study. The case study of Surah Al-Jumu’ah indicated that Fadl Allah adopts a novel and different view in his exegesis of the Quran. In so doing, he examines innovation in five levels, namely, literary, methodology, orientation, narratives, and Quranic sciences. His exegesis’s innovation at the literary level -grammar and rhetoric- is in an emphasis on rhetorical points, non-emphasis on grammatical and lexical points, and presentation of exegesis in line with the style. At the methodology level, he employs the novel method of estihayi, and concerning orientation, Fadl Allah adopts a socio-educational approach and presents a socio-historical critique and analysis. At the methodology level, he presents a thematic-textual critique of the cause of the revelation of Surah Al-Jumu’ah. Regarding the Quranic sciences, in the analysis as well as Makki and Madani Surahs, there was no innovation in the exegesis of Surah Al-Jumu'ah. The findings indicated that Min Wahy al-Qur’an is an innovative exegesis

کلیدواژه‌ها [English]

  • Innovation
  • Surah Al-Jumu’ah
  • Sayyid Muhammad Husayn Fadl Allah
  • Min Wahy al-Qur'an Exegesis
- قرآن کریم
- ابن فارس، احمدبن زکریا (1414ق): «مقاییس اللغه»، چاپ دوم، بیروت: دارالفکر.
- ابن عطیه آندلسی، عبدالحق­بن غالب، (1422ق): «المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز»، بیروت: دارالکتب­العلمیه.
- ایازی، سید محمدعلی (1414ق): «المفسرون حیاتهم و منهجهم»، تهران: وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی.
- بحرانی، سیدهاشم (1416ق): «البرهان فی تفسیر القرآن»، تهران: بنیاد بعثت.
- جمعی از نویسندگان (1400ش): «آشنایی با مفسران و قرآن پژوهان معاصر»، تهران: مؤسسه فرهنگی خیلیون، نشر بشرا.
- حق شناس، علی محمد و... (1387ش): «فرهنگ معاصر هزاره انگلیسی»، تهران: نشر فرهنگ معاصر.
- خیخیلیون، سلیمان (1389ش): «خلاقیت و نوآوری»، مجله اندیشه صادق، سال نهم، شماره 8 و9، ص18-24
- دهقانی، فرزاد (1395ش): «گامی لرزان در پیشگاه مسبحات»، مشهد: انتشارات مینوفر.
- بجنوردی، کاظم (1373ش): «دایره المعارف بزرگ جهان اسلام»، به کوشش کاظم بجنوردی، تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
- زاهدی، شمس­السادات؛ الوانی، سید مهدی (1390ش): «فرهنگ جامع مدیریت»، نوبت پنچم، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
- زرنگار، احمد (1367ش): «دایره المعارف بزرگ اسلامی»، به کوشش محمد کاظم موسوی بجنوردی، تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
- غفرانی، محمد، آیت الله زاده شیرازی، مرتضی (1371ش): «فرهنگ اصطلاحات روز فارسی_عربی»، تهران: امیرکبیر.
- فضل الله، محمد حسین (1419ق): «تفسیر من وحی القرآن»، نوبت دوم، بیروت: دارالملاک للطباعه و النشر.
- کلینی، محمدبن یعقوب بن اسحاق(1429ق): «الکافی»، قم: دارالحدیث.
- محمدنام، سجاد (1396ش): «شاخصه­های طبقه­بندی روش­های تفسیری»، جعفر نکونام و سید رضا مؤدب.
- محمدی، ناهید (1387ش): «خلاقیت در مدیریت»، مجله کار و جامعه، سال نهم، ش103، ص28-34
- مصطفوی، حسن (۱۴۳۰ق): «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم»، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- نصیری، علی (1377ش): «تفسیر به رای»، تهران: نشریه علوم و معارف قرآنی، سال اول، شماره 6-7، ص75-98