نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری،سبزوار،ایران

2 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار،ایران

1022034/sshq.2023.370848.1235

چکیده

نظریه کنش ارتباطی یک طرح انتقادی_اجتماعی برای رسیدن به تفاهم که نخستین بار توسط یورگن هابرماس در سال 1982م نوشته شده است؛ بر اساس این نظریه، کنشگران به منظور رسیدن به یک درک و همکاری مشترک، از طریق استدلال با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. این جستار با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی، داستان قرآنی حضرت نوح(ع) را با تکیه بر نظریه کنش ارتباطی هابرماس تحلیل و بررسی می­کند. برآیند پژوهش حاکی از آن است که گفتمان حضرت بر پایه نظریه مذکور یک گفتمان فعال و پویا بوده و توانسته بر ذهن مخاطبان اثر بگذارد؛ در این میان تعدادی از اطرافیان از کلام حضرت تأثیر پذیرفتند و سایر آن­ها بدون اثرپذیری و اهتمام به آن، در مسیر تباهی و هلاکت قرار گرفتند. از طرفی دیگر ایشان با استفاده از گفتمان مبتنی بر کنش ارتباطی در سرتاسر داستان، ذهن مخاطب خویش را نشانه می‌رود تا از این طریق قوه استدلال را در او پرورش دهد و شرایط را برای رسیدن به تفاهم و عملی کردن کنش مطلوب فراهم سازد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Post-structuralist reading of the discourse of the Quranic story of Prophet Noah (PBUH) based on the theory of Jürgen Habermas' communicative action.

نویسندگان [English]

  • Hojjat Elah Fasnaghari 1
  • mahdi yari 2
  • masoud salmanihaghighi 2

1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Hakim Sabzevari University , Sabzevari Iran

2 PhD student of Arabic language and literature at Hakim Sabzevari University, Sabzevari Iran,

چکیده [English]

The theory of communicative action is a social-critical plan to reach understanding that was first written by Jürgen Habermas in 1982; According to this theory, actors communicate with each other through reasoning in order to reach a common understanding and cooperation. Using the descriptive-analytical method, this essay analyzed the Quranic story of Prophet Noah (pbuh) based on Habermas' theory of communicative action. The result of the research showed that Hazrat's speech based on the mentioned theory was an active and dynamic speech and was able to affect the mind and intellect of the audience. In the meantime, a number of people around were influenced by the words of the Holy Prophet, and others were on the path of ruin and destruction without being effective and paying attention to it. On the other hand, by using discourse based on communicative action throughout the story, he targets the mind of his audience in order to develop the reasoning power in him and provide the conditions to reach understanding and implement the desired action

کلیدواژه‌ها [English]

  • discourse
  • the Quranic story of Noah (pbuh)
  • communicative action
  • Jürgen Habermas
قرآن کریم.
آیتی، اکرم و اکبری، نجمه (1395ش): «تحلیل نشانه_معناشناختی احساس حسادت در داستان «طلب آمرزش» اثر صادق هدایت»، مجله جستارهای زبانی، س7، ش2، صص 17-1.
بهرام‌پور، شعبانعلی (1379ش): «مقدمه تحلیل گفتمان انتقادی»، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
توانا، محمدعلی (1391ش): «نظریه انتقادی یورگن هابرماس: نمونه‌ای از تفکر میان رشته‌ای در عصر حاضر»، فصلنامه مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، س 3، ش 4، صص 116-91.
ریفی، حبیب (1396ش): «نقد ادبی مدرن و نظریه»، ترجمه سهراب طاووسی، تهران: نگاه فردا، چاپ اول.
دویکات، فخری مصطفی و یحیی محمد، ندی (2016م): «درجة التوافر مهارات التواصل بلغة الجسد لدى معلمی المدارسة الحکومیة الأساسیة فی شمال‌ الضفة الغربیة من وجهة نظرهم»، مجلة جامعة فلسطین التقنیة للأبحاث، العدد 2، صص50-65.
ربایعه، أسامة جمیل عبدالغنی (2010م): «لغة الجسد فی القرآن الکریم»، رسالة ماجستیر، فلسطین: جامعة النجاح الوطنیة.
سهرابی، ایرج و اسکافی، مریم (1394ش): «نظریه تلفیقی هابرماس»، معرفت فرهنگی اجتماعی، س6، ش 2، صص63-78.
شعیری، حمیدرضا (1388ش): «از نشانه­شناسی ساختارگرا تا نشانه_معناشناسی گفتمانی»، فصلنامه تخصصی نقد ادبی، س2، ش8، صص 33-51.
ـــــــــــــــ (1395ش): «نشانه_معناشناسی ادبیات، نظریه و روش تحلیل گفتمان ادبی»، تهران: مرکز نشر آثار علمی دانشگاه تربیت مدرس.
ـــــــــــــــ و وفایی، ترانه (1388ش): «راهی به نشانه معناشناسی سیال با بررسی مورد ققنونس نیما»، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
طباطبایی، محمد حسین (1368ش): «تفسیر المیزان»، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
ــــــــــــــــــــــ (1378ش): «تفسیر المیزان»، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
عباسپور، ابراهیم (1390ش): «بررسی ­روش­شناسی نظرِیه «کنش ارتباطی» هابرماس با رویکردی انتقادی»، معرفت فرهنگی اجتماعی، س2، ش2، صص 35-64.
عبداللهیان، حمید و باقری، علی­اصغر (1396ش): «کنش­های گفتاری پنج گانه در شعر «صدای پای آب» سپهری»، مجله زبان و ادبیات فارسی (دانشگاه خوارزمی)، س25، ش 82، صص 258-241.
غمامی، سید محمدعلی (1393ش): «روی­آورد قرآنی دعوت، کنش ارتباطی هابرماس و نظریه دریافت هال»، پژوهشنامه تبلیغ و ارتباطات دینی، س2، ش 3، صص130-105.
فرخی، میثم و امینی صدر، امین (1393ش): «الگوی ارتباطی حضرت نوح در قرآن کریم»، فصلنامه مطالعات قرآنی، س5، ش19، صص43-59.
هولاب، رابرت (1393ش): «یورگن هابرماس: نقد در حوزه عمومی»، ترجمه حسین بشریه، تهران: نشر نی، چاپ هشتم.
مکارم شیرازی، ناصر (1387ش): «تفسیر نمونه»، تهران: دار الکتب الاسلامیه، چاپ سی و ششم.
مهدوی، محمدصادق ومبارکی، محمد (1385ش): «تحلیل نظریه کنش ارتباطی هابرماس»، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی ایران، س2، ش8، صص21-1.
نقیب­زاده، میر عبدالحسین و نوروزی، رضاعلی (1388ش): «تحلیلی بر اهداف تربیتی اخلاقی و اجتماعی از دیدگاه هابرماس با تأکید بر نظریه کنش ارتباطی»، جامعه شناسی کاربردی، س 21، ش 37، صص 142-123.
هابرماس، یورگن (1384ش): «نظریه کنش ارتباطی»، ترجمه کمال پولادی، تهران: مؤسسه انتشاراتی ایران چاپ.
یلمه‌ها، احمد رضا (1395ش): «بررسی خاستگاه ادبیات تعلیمی منظوم و سیر تطور آن در ایران»، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، س 8، ش 29، صص 61-90.
Habermas, J. (1979). "What is Universal Pragmatics?" in Communication and the Evolution of Society, London: Heinemann.
Hubermas, jurgen(1984) the thory of communicative action. Vol.i: rea-son and the rationalization of society, translated by t. mccarthy, boston: bea-con.
Noah (pbuh), communicative action, Jürgen Habermas.