نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مصطفی جوانرودی ¹
• حسین رستمی ²

¹ استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور، کرمانشاه-جوانرود، ایران

² کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور

چکیده

"ظلّ" در قرآن کریم به لحاظ معنای لغوی و اصطلاحی از گستردگی قابل ملاحظه‌ای برخوردار است. این واژه در آیات متعدد، دارای معانی مختلفی است که دارای دو جنبه‌ی مثبت و منفی است. از همین رو برای ارائه‌ی تصویری از جایگاه "ظلّ" در قرآن و نیز درکی بهتر از معانی این واژه‌، ناگزیر از شناخت مفاهیمی چون تفسیر، اسباب نزول و از دیگر سو ترادف، تضاد معنایی، و هم‌نشینی و جانشینی می‌باشیم، به گونه‌ای که ضروری می‌نماید در ساختار کلام، میدان معناشناختی با تکیه بر پنج محور بلاغت، ترادف، تضاد، هم‌نشینی و جانشینی مورد بررسی قرار گرفته و در درون بافت کلام به مباحث غیرزبانی چون تفسیر، تأویل، اسباب نزول و بعضاً شناخت معانی لغوی واژه بر اساس فرهنگ‌ها و نظر مفسران پرداخته شود. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با توجه به دو سطح زبانی و غیر زبانی، معناشناسی واژه‌ی "ظلّ" از طریق بررسی مؤلفه‌های بلاغت معنایی، ترادف، تضاد، هم‌نشینی و جانشینی مورد تحلیل قرار می‌گیرد. نتیجه-ی بررسی حاکی از آن است که در ترادف، تنها واژه‌ای را که می‌توان برای ظل یافت، واژه‌ی فیء است که هر دو در معنای سایه کاربرد دارند. در تضاد، منظور تقابل معنایی است نه لفظی؛ یعنی ظل دارای چندین معنی است که گاه این معانی در تقابل هم قرار می‌گیرند؛ مانند سایه‌ی بهشت در تقابل با سایه‌ی جهنم یا سایه‌ی رحمت در تقابل با سایه‌ی عذاب. در بلاغت معنایی نیز مفاهیمی چون تشبیه، تمثیل و کنایه بسیار پر-کاربرد بوده و روابط هم‌نشینی و جانشینی نیز ملحوظ و قابل مشاهده است.

کلیدواژه‌ها

• قرآن کریم
• ظِلّ
• معناشناسی
• هم‌نشینی معنایی
• جانشینی معنایی

موضوعات

• علوم قرآن و حدیث

عنوان مقاله [English]

semantics The concept of "Shadow" in the Holy Quran

نویسندگان [English]

• mostafa javanrudi ¹
• HOSSEIN rostami ²

¹ Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Payam Noor University, Kermanshah-Javanrud Iran

² Master of Arabic Language and Literature, Payam Noor University

چکیده [English]

The concept of "Shadow" in the Qur'an has a considerable scope in terms of its literal and idiomatic meaning. This word has different meanings in many verses, which have both positive and negative aspects. Therefore, in order to discover and present an image of the position of "Shadow" in the Quran. it is inevitable to know concepts such as interpretation, means of descent and on the other hand synonyms, semantic contradictions,Cohabitation and succession. In such a way that it is necessary to examine the semantic field in the structure of speech by relying on the five axes of rhetoric, synonymy, contrast, coexistence and substitution. And within the context of speech, non-linguistic topics such as interpretation, sources of descent and sometimes knowing the lexical meanings of words should be addressed based on cultures and the opinion of commentators. In this article, with a descriptive-analytical method and considering both linguistic and non-linguistic levels, the semantics of the word "Shadow" is analyzed. The result of the investigation indicates that in the synonymy, the only word that can be found for shadow is the word Fai, the meaning of contrast is semantic, not literal; That is, shadow has several meanings, Like the shadow of heaven in opposition to the shadow of hell or the shadow of mercy in opposition to the shadow of torment. Concepts such as simile, allegory, and irony are also widely used in semantic rhetoric, and the relationships of coexistence and substitution are evident in other verses of the Holy Qur'an.

کلیدواژه‌ها [English]

• Holy Qur'an
• Shadow
• Semantic coexistence
• semantic substitution