نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ، گروه زبان و ادبیات عربی.دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری سبزوار ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

1022034/sshq.2023.391887.1295

چکیده

همپایگی به معنای ایجاد رابطه و پیوستگی میان دو یا چند سازه است که از لحاظ دستوری با یکدیگر برابر باشند. امروزه عوامل و ابزارهای متعددی برای ایجاد پیوستگی و سازمان‌بندی ساختار معنایی- نحوی یک متن وجود دارد. مؤلفه‌های همپایگی ربطی به عنوان یکی از ابزارهای یکپارچه‌سازی میان عبارات یک متن به شمار می‌روند که توسط مک هالیدی و رقیه حسن مطرح شده است. عناصر ربطی شامل: عناصر ربطی – پیوندی می‌تواند در چهار نوع اضافی، سببی، خلاف انتظار و زمانی نمود یابد. عنصر ربط زمانی نیز خود در بردارندۀ چهار مؤلفۀ ترتیبی، همزمانی، ارجاعی و انجامی است. جستار حاضر با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی نقش مؤلفه‌های مذکور در سازمان بندی نحوی- معنایی آیات قرآن کریم می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد مؤلفه‌های همپایگی ربطی موجود در مثال‌های برگزیده بیشتر ساختار معنایی جملات را به یکدیگر مرتبط کردند، اگر چه این عناصر در بیشتر نمونه‌ها تجلی ظاهری داشتند اما با تأمل بیشتر در عبارات می‌شود به این مسأله پی برد که این مؤلفه‌ها ساخت مفهومی متن را به یکدیگر پیوند زده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing the function of relational coherence components in the organization of the syntactic-semantic structure of the Holy Quran based on the approach of McHoliday and Ruqiyeh Hassan.

نویسندگان [English]

  • abbas ganjali 1
  • masoud salmanihaghighi 2

1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, School of Theology and Islamic Studies, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran

2 PhD student of Arabic language and literature, Faculty of Theology and Islamic Studies, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran

چکیده [English]

Coherence means creating a relationship and continuity between two or more structures that are grammatically equal to each other. Today, there are many factors and tools to create continuity and organization of the semantic-syntactic structure of a text. The components of relational consistency are considered as one of the tools of integration between the phrases of a text, which was proposed by McHoliday and Ruqiyeh Hassan. Conjunctive elements include: Conjunctive elements can appear in four additional, causal, unexpected and temporal types. The element of time connection itself includes four components: sequential, simultaneity, referential and final. Based on the descriptive-analytical method, the present essay examines the role of the mentioned components in the syntactic-semantic organization of the verses of the Holy Quran. The findings of the research show that the components of relational consistency in the selected examples most connected the semantic structure of the sentences to each other, although these elements had an outward manifestation in most of the examples, but by reflecting more on the expressions, it can be realized that these components make the conceptual structure of the text. are linked to each other.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur'an
  • parallelism
  • syntactic-semantic organization
  • Halliday and Hassan
ـ قرآن کریم
ـ ابن هشام، عبد الله بن یوسف،(1383): « مغنی الأدیب»، ترجمه و شرح غلامعلی صفایی بوشهری، ج 2، قم: انتشارات قدس.
ـ راغب اصفهانی، حسین بن محمد،(1374): «المفردات»، ترجمۀ غلامرضا خسروی حسینی، چ 2، تهران: نشر مرتضوی.
ـ رمانی، علی بن عیسی (2008م/1428ه): «معانی الحروف»، تحقیق و تعلیق: عرفان بن سلیم العشاحسونه، بیروت: مکتبة العصریة.
ـ سیبویه، عمرو بن عثمان،(1988م): «الکتاب» تصحیح محمد هارون، القاهره: مکتبة الخانجی .
ـ طبرسی، فضل بن حسن، (1359): «ترجمۀ تفسیر مجمع البیان»، ترجمۀ احمد بهشتی، تهران: نشر فراهانی.
ـ طباطبائی، محمد حسین، (1363): «المیزان فی تفسیر القرآن»، ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی و دیگران، ج7 و 19،  قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبائی.
ـ علیجانی، فریبا، (2-1371): «عوامل ربط به عنوان ابزاری برای انسجام متن»، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، استاد راهنما: علی اشراف صادقی.
ـ فاست، پیتر (1397): «ترجمه و زبان تبیینی بر پایۀ نظریه‌های زبان‌شناسی»، ترجمۀ راحله گندمکار ، چاپ اول، تهران: نشر علمی.
ـ کرم زادگان، زهرا(1398): «تحلیل مقایسه‌ای عوامل سازندة ابهام در کتاب سیبویه و ترجمة آن بر اساس عناصر انسجام دستوری»، مجلۀ پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، س9، ش20، صص 300-273.
ـ گلی زاده، پروین و فاطمی، رضوان،(1400): «بررسی عناصر انسجام پیوندی و رابطه آن با معنا در داستان آفرینش آدم در مرصادالعباد»، مجلۀ تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی، س13، ش48،صص 227-203.
ـ لطفی‌پور ساعدی، کاظم. (1371): «درآمدی به اصول و روش ترجمه»، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ـ مکارم شیرازی، ناصر،(1353): «تفسیر نمونه»، ج 3، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
ـ نظری، علیرضا، (1392): «کارکرد ادات ربطی در انسجام بخشی به خطبه‌های نهج البلاغه»، مجلۀ پژوهشنامۀ نهج البلاغه، س1، ش3،صص 54-33.
ـ نورسیده، علی اکبر و سلمانی حقیقی، مسعود،(1400): «تحلیل عناصر ربط زمانی در متن ترجمه‌های نهج‌البلاغه (نمونۀ موردی: ترجمۀ دشتی، فاضل لنکرانی، فقیهی و فیض‌الإسلام)»، مجلۀ پژوهشنامۀ علوی، س12، ش23، صص 170-145.
ـ  نوروزی، حامد، غلام‌حسین نژاد، غلام‌حسین، (1388): "نقش عوامل ربط زمانی در انسجام متن"، فصلنامه علمی پژوهشی کاوش نامه دانشگاه یزد، ش 19، صص 108- 100.
17_Halliday and  Hassan، M. A. K. (1984). Linguistic Studies of Text and Discourse. London: Continuum.
18_ _____________, (1976),Cohesion in English, London: Longman.
19_Eggins, S. (1994). An Introduction to Systemic Functional Linguistics, London: Pinter