نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

1022034/sshq.2023.398531.1308

چکیده

یکی از رویکردهای اخیر در علم زبان شناسی، پژوهش‌های نوین در نوع شناخت ویژگی‌های آیات و سوره‌های و یا دلالت‌های معنایی یک واژه در قرآن کریم است که این موضوع به فهم عمیق و شناخت بطن و مبانی معارف الهی در قرآن کریم کمک شایانی می‌کند. واژه عرش در آیات مختلف قرآن کریم دارای معانی متعددی است که با توجه به ساختار جمله به لحاظ ادبی، نحوی و بلاغی و بر اساس محور هم‌نشینی و جانشینی، جایگاه عرش و معنای حقیقی آن را تبیین می‌نماید.
این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی با جامعه آماری آیات عرش است که واژه عرش که با توجه به معانی کلمه عرش در آیات بر اساس روابط هم‌نشینی و جانشینی و با در نظر گرفتن مترادفات عرش، از جمله: علم، قلب انسان کامل، فلک، قدرت و... مشخص می‌شود که عرش الهی دارای معانی متعددی است که گاهی حاکی از عالم مجردات و گاهی هم برحسب معنای ظاهری از عالم مادیات به شمار می-رود. از مهمترین یافته‌های پژوهش می‌توان به این موضوع اشاره کرد که بهترین محور جانشین عرش، علم و جایگاه تدبیر الهی است که معنای دقیق آن در این مفهوم یافت می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The semantics of throne verses in the Holy Qur'

نویسندگان [English]

  • javad ranjbar 1
  • azam ahmadpiri 2

1 Assistant Profesor of Payam Noor University

2 گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده [English]

Modern research about how to recognize the characteristics of verses and surahs with similar meanings or the semantic implications of a word in the verses of the Qur'an is one of the recent approaches in the linguistics of the Holy Qur'an which leads to deeply understand the heart and basics of divine teachings in the Qur’an. The word throne in various verses of the Holy Quran has a lot of meanings, whose position and true meaning is explained based on the structure of the sentence in terms of literature, syntax and rhetoric as well as the collocation and substitution rules.
The present study, using the descriptive and analytical method and the statistical community of the verses in which the word throne is used, aims to explain the semantic implications of “throne” in the Holy Qur’an based on the collocation and substitution relations. Considering the synonyms of throne such as science, perfect human heart, sphere, power, etc., it seems that divine throne has many meanings, which are sometimes considered from the material world and sometimes from the immaterial world. One of the most important findings of this study is that the best substitution for the meaning of throne is divine knowledge and devisal.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Qur'an
  • collocation and substitution relationship
  • throne
  • divine knowledge and devisal
 
ـ قرآن کریم.
ـ ابن جوزی،(بی‌تا)، زاد المسیر فى علم التفسیر. بی جا.
ـ ابن زکریا، احمد بن فارس، (‌1404ق)، ‌معجم مقائیس اللغة. قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
ـ ابن منظور، ‌ابو الفضل، ‌محمد بن مکرم، (1414ق)، ‌لسان العرب. ‌بیروت: ‌دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع، دار صادر.
ـ آملى، حیدر بن على، (1422ق)، تفسیر المحیط الأعظم و البحر الخضم فی تأویل کتاب الله العزیز المحکم. قم‌: نور على نور.
ـ حسینی همدانی ، (1363ش)، درخشان پرتوى از اصول کافى. بی جا
ـ حکیم سبزوارى، حاج ملاهادی،(‌1379ش)، شرح المنظومه. تهران: ناب.
ـ راغب اصفهانى، ‌حسین بن محمد،(1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. سوریه: دار العلم الدار الشامیه.
ـ زمخشرى، محمود بن عمر، (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل. لبنان: دار الکتاب العربی.
ـ شهرستانی، ‌محمد بن عبدالکریم،(1384شتوضیح الملل و النحل، ‌ترجمه الملل و النحل. ‌‌تهران: ‌اقبال.
ـ شیخ صدوق، ابن بابویه،(1398 ق)، التوحید. قم: مؤسسه نشر اسلامی، ‌چاپ: ‌اول.
ـ طباطبایی، ‌محمد حسین،(1362ش)، نهایة الحکمة. ‌محقق: ‌شیخ عبّاس علی زارعی سبزواری، قم: ‌مؤسسه نشر إسلامی.
ـ ـــــــــــ(1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه اعلمی مطبوعات.
ـ طبرسى، فضل بن حسن، (1372‍ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ‌ناصر خسرو.
ـ فخر رازى، محمد بن عمر،(1420ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ـ قرشى، ‌سید على اکبر،(‌1412 ق)، ‌قاموس قرآن. تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ: ‌ششم. ‌
ـ کلینی، ‌محمد بن یعقوب،( 1407ق)، ‌‌اصول کافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ: چهارم.
ـ مازندرانى، محمد صالح بن احمد، (1382ق)، شرح الکافی، الأصول و الروضة. تهران: المکتبه الاسلامیه، چاپ: اول.
ـ مجلسى، ‌محمد باقر بن محمد تقى، (1403ق)، ‌بحار الأنوار (ط - بیروت). بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ‌چاپ: ‌دوم.
ـ محمدرشید، رضا.(‌1990متفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار). بیروت: ‌هیئه المصریه العامه للکتاب.
ـ ‌مصطفوى، ‌حسن،( 1402ق)، ‌التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر، چاپ: ‌اول. ‌
ـ مفید، محمد بن نعمان،(‌1413ق)، تصحیح اعتقادات الإمامیه. قم: ‌‌المؤتمر العالمی للشیخ المفید.
ـ مکارم شیرازى، ‌ناصر و همکاران، (‌1371‌ش). تفسیر نمونه. تهران: ‌دار الکتب الإسلامیه.
ـ ملاصدرا، محمد بن ابراهیم.(1360ش)، أسرار الآیات. تهران : انجمن حکمت و فلسفه. ‌
ـ حسن زاده سبلویی، نسرین، (1397ش)، معناشناسی عرش در قرآن کریم. قم: چهارمین کنگره بین المللی فرهنگ و اندیشه دینی