نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

1022034/sshq.2023.408884.1339

چکیده

بررسی تناسب آیات سوره‌ی مجادله، با رویکرد نظم خطی، مخاطب را با چالش‌هایی مواجه می‌کند؛ لذا در این رویکرد، ممکن است محتوای سوره از جهت عدم تناسب، معین نبودن غرض و محور کلی و نیز اشاره به مسائل تاریخی فاقد اعتبار در جهان امروزی، مظان اتهام سطحی‌نگران قرار گیرد. این درحالی است که کشف تناسب آیات سوره با تکیه بر بلاغت سامی دستاوردهایی برای دفاع از موارد پیش گفته دربردارد؛ کاربست بلاغت سامی و قواعد نظم متقارن در سوره‌ی مجادله تناسب آیات آن را در سه مقطع با الگوی چینش محوری و نظم معکوس به تصویر کشید و نشان داد اشاره به مسائل تاریخی همچون ظهار، علاوه بر آثار تربیتی که در زمان نزول داشته، نمونه مستدل تاریخی برای رسیدن به غرض سوره است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، به اثبات رسانید که به‌کارگیری بلاغت سامی می‌تواند به فهم غرض و محور اصلی سور قرآن که به دلیل طرح مباحث گوناگون در سوره و نگاه خطی به تناسب آیات، در هاله‌ی ابهام فرو رفته، مفید واقع گردد؛ چنانکه به مدد نظریه‌ی بلاغت سامی غرض و محور اصلی در سوره‌ی مجادله که در سه مقطع به تناوب تکرار شده و بر کل ساختار سوره حاکم است، کشف شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Rereading the appropriateness of the verses of Surah al-Mujadaleh based on Semitic rhetoric and the theory of symmetrical order by Michel Cuipers

نویسندگان [English]

  • Fateme Azimi 1
  • Fathiye Fattahizadeh 2

1 , ,Department of Quranic Studies and Hadith, faculty of Theology, Alzahra University, Tehran, Iran.

2 Department of Quranic Studies and Hadith, Faculty of Theology, Alzahra University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Examining the appropriateness of the verses of Surah Al-Mujadalah, with the approach of linear order, confronts the audience with challenges; Therefore, in this approach, the content of the Surah may be accused by superficialists due to the lack of appropriateness, the lack of definition of the purpose and general axis, as well as the reference to historical issues that are not valid in today's world. This is while the discovery of the appropriateness of the verses of the Surah by relying on Semitic rhetoric has achievements to defend the aforementioned cases; The application of Semitic rhetoric and the rules of symmetrical order in Surah Al-Mujadaleh illustrated the fit of its verses in three sections with a pattern of axial arrangement and reverse order, and showed that the reference to historical issues, in addition to the educational works that have been in the time of revelation, is a historical example to achieve the purpose It is a surah. The present research, using a descriptive-analytical method, proved that the use of Semitic rhetoric can be useful for understanding the purpose and main focus of the Qur'anic surahs, which have fallen into the aura of ambiguity due to the presentation of various topics in the surahs and a linear view of the appropriateness of the verses; As it was discovered with the help of the theory of Semitic rhetoric, the purpose and the main axis in Surah Al-Mujadalah, which is repeated in three sections alternately and governs the entire structure of the Surah.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semitic rhetoric
  • symmetrical discipline
  • Surah Mujadalah
  • rhetorical analysis
  • proportion of verses
ـ قرآن کریم (۱۳۷۹)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ـ آلوسی، محمود (بی‌تا): «روح المعانی»، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ چهارم.
ـ احمدیار، محمد حسین، ولوی، سیمین، باقر، علی‌رضا (۱۴۰۰ش): «بلاغت سامی و قواعد نظم متقارن و نقد و بررسی آن در سوره‌ی صف»، نشریه‌ی پژوهش‌های ادبی – قرآنی، ش‌ ۴، صص ۶۲-۲۶.
ـ احمدیان، مهدی، ذوالفقارزاده، محمد مهدی، پورعزت، علی اصغر (۱۳۹۶ش): «تبیین ماهیت انقلاب اسلامی ایران از منظر سوره مجادله»، نشریه‌ی پژوهش‌های انقلاب اسلامی، ش‌ ۱، صص ۳۱-۷.
ـ اکبری، عطیه، مهدوی راد، محمدعلی مهدوی راد، شهیدی، روح الله (۱۳۹۸ش): «تاریخ دانش تناسب آیات»، نشریه‌ی مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، ش ۶۵، صص ۱۵۴-۱۳۵.
ـ ابن عاشور، محمد الطاهر بن محمد (۱۹۸۴م): «التحریر والتنویر»، تونس: دار التونسیه للنشر.
ـ جهان‌بخت لیلی، امید، پورحشمتی درگاه، حامد، میرزاخواه رودسری، فاطمه (۱۴۰۲ش): «نقض‌های اصول همکاری گرایس در سوره‌ی مجادله»، فصلنامه‌ی مطالعات سبک‌شناسی قرآن کریم، ش۱، صص ۲۹۸-۲۷۸.
ـ زرکشی، بدرالدین (۱۹۵۷م): «البرهان فی علوم القرآن»، دار إحیاء الکتب العربیه عیسی البابی الحلبی و شرکائه، چاپ اول.
ـ زمانی، محمدحسن، قانعی اردکانی، علی (۱۳۹۱ش): «نقد شبهات مستشرقان درباره‌ی تناسب آیات قرآن»، نشریه‌ی قرآن‌پژوهی خاورشناسان، ش ۱۲، صص۵۷-۷۶.
ـ طباطبایی، سید محمد حسین (۱۳۹۳ش): «المیزان فی تفسیر القرآن»، کتابفروشی اسماعیلیان.
ـ فاضلی، حمیدرضا، دهقان منگابادی، بمانعلی، زارع‌دینی، احمد، حیدری مزرعه‌آخوند، محمدعلی (۱۴۰۱ش): الف؛ «بازخوانی انسجام ساختاری قرآن کریم در پرتو نظریه‌ی نظم متقارن از دیدگاه ریموند فرین»، فصلنامه مطالعات سبک شناسی قرآن کریم، ش۲، صص ۳۴-۹.
ـ فاضلی، حمیدرضا، دهقان منگابادی، بمانعلی، زارع‌دینی، احمد، حیدری مزرعه‌آخوند، محمدعلی (۱۴۰۱ش): ب؛ «بازخوانی انسجام ساختاری سوره‌ی یوسف در پرتو نظریه‌ی نظم متقارن (با تأکید بر دیدگاه جواد انور قریشی)»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی-قرآنی، ش۱، صص ۱۱۹-۱۰۰.
ـ قادری، محدثه، خاکپور، حسین (۱۳۹۷ش): «بررسی و تحلیل سوره مجادله بر اساس سبک شناسی گفتمانی میشل فوکو»، پژوهشنامه معارف قرآنی، ش ۳۵، صص ۳۴-۷.
ـ قیطوری، عامر (۱۳۸۵ش): «قرآن و گذر از نظم خطی؛ یک بررسی زبان‌شناختی، فصلنامه‌ی زبان و زبان‌شناسی»، ش ۳، صص ۳۱-۱۷.
ـ کویپرس، میشل (۲۰۱۲م): «تدریب الحلیل بلاغی»، مترجم میشل لوکلیر و طارق منزو، بیروت: دار المشرق.
کویپرس، میشل (۲۰۱۸م): «فی نظم القرآن»، بیروت: دارالمشرق.
ـ گلدسیهر، ایگناس (۱۳۸۳ش): «گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان»، مترجم ناصر طباطبایی، تهران: ققنوس، چاپ اول.
ـ مکوند، محمود، شاکر، محمدکاظم (۱۳۹۴ش): «بازخوانی انسجام متن قرآن در پرتو نظریه‌ی نظم متقارن»، نشریه پژوهش‌های قرآنی، ش ۳، صص ۳۵-۴.
ـ همامی، عباس (۱۳۸۴ش): «درآمدی بر علم تناسب آیات با تأکید بر سوره‌ی جمعه»، نشریه‌ی مطالعات اسلامی، ش ۷۰، صص۱۸۶-۱۷۳.
Arberry, A. J. 1995: “The Koran Interpereted”, New York: Macmillan Publishing Company.
Bell, Richard. 1953: “Bell’s introduction to the Quran”. Compeletly revised and enlarged by W.Motgomery Watt», Edinburgh University Press.
Cuypers, Michel. 2017: “LE FESTIN(Une lecture de la sourate al-Maida)”. Peeters Publishers.
Robinson, Neal. 2003: “Discovering the Qurʾan: A Contemporary Approach to a Veiled Text”. Washington: Georgetown University Press.
Lund, Nils Wilheim. 2013: “Chiasmus in the New Testament: A Study in Formgeschichte”. Publisher, University of North Carolina Press.