نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد یار زبان و ادبیات عرب دانشگاه بوعلی سینا
2 دانش آموخته زبان و ادبیات عرب دانشگاه بوعلی سینا.
چکیده
قرآن کریم با شیوهی تصویرگری، حقیقت و ماهیت رذایل اخلاقی و پیامدها و آثار شوم گناهان را برای انسان بیان کرده است. کفر از جمله واژگان کلیدی در قرآن کریم است که قرآن به شیوههای بیانی مختلف و متنوّع به تصویرگری آن پرداخته است. در این پژوهش که به روش تحلیلی-توصیفی انجام شده است، نگارندگان در پی آنند که با بررسی تصاویر هنری کفر در قرآن کریم، علاوه بر شناساندن قبح این رذیلت، بخش کوچکی از زیبایی آفرینش‌های هنری قرآن را تبیین نمایند و به این دو سوال پاسخ دهند که اولا مهمترین خصایص و ویژگیهای تصاویر قرآنی در بیان و ترسیم کفر چیست؟ ثانیا قرآن کریم در تصویرپردازی هنرمندانهی کفر، بیشتر از کدام یک از عناصر ادبی بهره جسته است؟
نتایج نشان میدهد که کلام وحی با تبیین دقیق شاخصههای کفر و بیان ویژگیهای کافران و فرجام شوم آنان در قالب تصاویری حسی، مجسم و خیال انگیز که سرشار از حرکت، حیات و پویایی هستند، ضمن بر حذر داشتن از اتصاف به این صفت نکوهیده، معانی را از راه حس و فکر و وجدان و روان به خواننده منتقل کرده است. قرآن کریم در تصویر پردازی هنری کفر، بیشتر از تمثیل و استعارات تمثیلیّه و تشخیص بهره برده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Artistic Images of Blasphemy in Holy Quran
چکیده [English]
The Holy Quran is the book of life which has been sent down for intellectual, epistemic and moral development of humans. Describing all aspects of moral virtues and vices in full detail, The Holy Quran teaches humans how to live prosperously. Quranic words are based on images and scenes. Using illustrative style, The Holy Quran has introduced moral vices including idolatry, hypocrisy, unbelief, worldliness and so on in such a delicate way that makes their comprehension very easy for the audiences. In addition, by portraying the consequences and effects of sin, this Muslim Scripture wakes up humans and warn them not to get caught in the trap of sins. Blasphemy is one of the key words which have been scolded in The Holy Quran. Blasphemy, as a negative concept existing in stark contrast with faith, is considered as the exact cause of ruthlessness form The Holy Quran point of view. For a detailed explanation of blasphemy, The Holy Quran has benefited sensory, imaginary and real images in order to transfer its meaning, characteristics and atheists’ features to readers’ mind. The present study is aimed at examining the artistic images of the blasphemy in The Holy Quran to make the hideousness of blasphemy known as well as to explain a small part of the astounding beauty of artistic creations by The Holy Quran.
کلیدواژه‌ها [English]
- The Holy Quran
- artistic image
- blasphemy
- sensation
- imagination
قرآن کریم، ترجمه فولادوند، تهران: انتشارات دار القرآن الکریم.
کتابنامه فارسی
- اقبالی، عباس، ( 1388): تصویر شنیداری در معلّقات سبع، مجلّه زبان و ادبیّات عربی، شماره 1، صص122 -137
- شفیعی کدکنی، محمد رضا، ( 1366): صورخیال در شعر فارسی، تهران: انتشارات آگاه.
- شهیدی، سید مهدی، (1384): حوزه‌ی معنایی واژه‌ی کفر در قرآن کریم، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال دوم ،شماره دوم، صص 45- 64.
- طالقانی، سید محمود، (1362): پرتوی از قرآن، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- طباطبایی، سید محمد حسین، (1374): تفسیرالمیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی، قم: نشر جامعه مدرسین حوزه علمیه.
- قطب، سید، (1359): آفرینش هنری در قرآن کریم، ترجمه مهدی فولاد وند، تهران: بنیاد قرآن.
- کلینی، محمد بن یعقوب، (1359): اصول کافی، ترجمه سیدجواد مصطفوی، تهران: انتشارات علمیه اسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر، (1374): تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب إلاسلامیه.
- یاسوف، احمد، (1388): زیبا شناسی واژگان قرآن، ترجمه‌ی سید حسن سیدی، تهران: انتشارات سخن.
- کتابنامه عربی
- ابن أثیر، نصر بن محمد، ( 1959 ): المثل السائر، قاهره: مصطفی البابی، چاپ اول
- ابن منظور، ابو الفضل محمد بن مکرم، (1414): لسانالعرب، بیروت: دارصادر.
- احمد الراغب، عبدالسلام، ( 1387): وظیفه الصوره الفنیه فی القرآن، ترجمه‌ی سید حسن سیدی، تهران: انتشارات سخن.
- بدوی، احمد، (1950): من بلاغه القرآن، قاهره: مکتبه الهفنه، چ سوم
- جوهری، اسماعیل، ( 1339): صحاح اللّغه، بیروت: دار العلم.
- حسن، عباس، (1998): خصائص ا لحروف ا لعربیّه و معانیها، دمشق: اتّحاد الکتاب العرب .
- حمدان، نذیر، (1991): الظاهره الجمالیّه، السعودیه: دارالمناره، چاپ اول
- خالدی، صلاح عبد الفتاح، (1421): إعجاز القرآن البیانی، عمان: دارعمار.
- راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسن بن محمد، (1412): المفردات فی غریب القرآن، تهران: المکتبه المرتضویه.
- رمّانی، علی بن عیسی. (بی تا): ثلاث رسائل فی الإعجاز، قاهره: دارالمعارف.
- روحانی، محمود، (1368): المعجم الإ حصائی لألفاظ القرآن الکریم ، مشهد: آستان قدس رضوی.
- زبیدی واسطی، محمد مرتضی، (1306): تاج العروس من جواهر القاموس، قاهره: داراحیاءالتراث العربی.
- زمخشری، محمود بن عمر، (1407): الکشّاف عن حقایق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
- صافی، محمود، (1418): الجدول فی اعراب القرآن، دمشق: دارالرشید.
- عبدالعال، محمد قطب، (1410 ): من جمالیّات التصویرفی القرآن کریم، مکّه: رابطه العالم الاسلامیه.
- فخرالدین رازی، محمد بن عمر، (1420): مفاتیح الغیب، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، ( 1409): العین، ایران: دارالهجره، چاپ دوم
- قطب، سید، (1412): فی ظلال القرآن، بیروت: دارالشرق.
- ............... ،(2002): مشاهد القیامه، بیروت: دارالشروق، چاپ 14
)