نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

2 دانش آموخته دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

1022034/sshq.2020.214777.1013

چکیده

عدول از مقتضای ظاهر ویژگی بارز و برجستۀ زبان است که در سطوح مختلف آن اتفاق می‌افتد، همان‌طور که در زبان قرآن یافت می‌شود. اهمیت عدول از مقتضای ظاهر در این است که دریافت‌کنندۀ متن ظاهرا با نوعی از هم‌گسیختگی در کلام روبرو می‌شود، در حالی‌که کاربست آن، درواقع بیانگر رفتار زبان، دگرگونی ابزارهای زبانی و استراتژی‌های در دسترس ماتن است. بدین تصور، جستار حاضر برآن است تا به شیوۀ توصیفی-تحلیلی و با رویکرد سبک‌شناختی مبحث تعبیر از ماضی با لفظ مستقبل را در پاره‌ای از آیات قرآنی بررسی کند و چرایی معنایی این پدیدۀ سبکی را تبیین نماید. داده‌های قرآنی نشان داد که پدیدۀ تعبیر از ماضی با لفظ مستقبل به‌عنوان یکی از اشکال عدول از مقتضای ظاهر، توسط عوامل هم‌متنی و بافتی تحت تاثیر قرار می‌گیرند. درنتیجه تحلیل زبانی آن، درک خواننده را نسبت به ظرافت‌های دستوری و معنایی ارتقا می‌دهد همچنان‌که پیوستگی معنایی آیات را تایید می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Stylistic Reading of Syntactic Deviation in Quranic Stories "A Case Study of the Renouncement from the Past to the Future Tense"

نویسندگان [English]

  • Kobra Rastgoo 1
  • Zohreh Jannati Asil 2

1 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, University of Holy Quran Sciences and Education,

2 Graduated from the University of Holy Quran Sciences and Education

چکیده [English]

Deviation is a prominent feature of language that occurs at different levels. The importance of Deviation lies in the fact that the recipient of the text is apparently confronted with a kind of fragmentation in the speech, while its application, in fact, expresses the behavior of the language in order to explain the obligatory implications and the points of distinction. In this sense, the present study seeks to examine the issue of interpretation of past tense for future one in a number of Qur'anic stories by relying on the descriptive-analytical method in the light of meta-normality theory and to explain the semantic reason for this stylistic phenomenon. The Quranic data showed that the phenomenon of interpretation of the past with the future word as one of the forms of deviation from the standard language is influenced by both textual and contextual factors. Also, this process has been effective in the stories of the Qur'an in order to explain concepts such as the appropriateness of work and punishment, proving the concept of free will and negation of determinism, influence of infidelity and false notions, the generality of promoting degrees, and so on.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Stylistics
  • Deviation
  • Past verb
  • Present Verb
  • Quranic Stories
فهرست منابعکتابنامه
ـ قرآن کریم
ـ آرلاتو، آنتونی، (1373ش):، درآمدی بر زبان‌شناسی تاریخی، ترجمۀ یحیی مدرسی، تهران: پژوهشگاه علوم
انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـ آلوسی، سید محمود، (1415ق):، روح‌المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب ‌العلمیه.
ـ ابن‌فارس، احمد، (1404ق): معجم، مقاییس ‌اللغه، تحقیق محمد عبدالسلام هارون، قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
ـ ابن‌هشام ‌ انصاری، ابومحمد جمال‌الدین، (1378ش)، ): مغنی ‌اللبیب عن کتب الأعاریب، تحقیق مازن
المبارک و محمد علی حمدالله و سعید الأفغانی، تهران: ناصرخسرو.
ـ ابوحیان ‌اندلسی، محمد بن یوسف، (1420ق):، البحر ر المحیط فی التفسیر، بیروت: دارالفکر.
ـ اختیار، منصور، (1348ش):، معنی‌شناسی، تهران: دانشگاه تهران.
ـ انوشه، حسن، (1376ش):، فرهنگ‌نامۀ ادب فارسی، چاپ اول، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
ـ بستانى، فواد أفرام، (1375ش):، فرهنگ ابجدی، ترجمۀ رضا مهیار، چاپ دوم، تهران: اسلامی، چاپ دوم،
چاپ دوم..
ـ رجایی، مهدی، و محمد خاقانی‌اصفهانی، محمد(1393ش):، «نقش هنجارگریزی واژگانی در کشف لایه‌های
معنایی قرآن کریم»، پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن، سال سوم، شمارۀ2 (پیاپی6)، صص117-ـ132.
ـ رضایی، غلام‌عباس، (1384ش):، «موارد خروج کلام از مقتضای ظاهر»، تهران: مجلۀ دانشکدۀ ادبیّات و
علوم انسانی دانشگاه تهران، ش173، صص83-ـ102.
ـ زرین‌کوب، عبدالحسین، (1357):، ارسطو و فن شعر، چاپ اول، تهران: امیرکبیر، چاپ اول.
ـ زمخشری، محمود بن عمر، (1407ق):، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چاپ سوم، بیروت: دار الکتب
العربی، چاپ سوم، چاپ سوم..
ـ سمرقندى، ابولیث نصر بن‌ محمد، (1993م)، ): بحر العلوم‏، تحقیق علی محمد معوّض و عادل احمد
عبدالموجود، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ـ طباطبایی، سید محمد‌حسین، (1374ش)، ): المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی، چاپ
پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ پنجم، چاپ پنجم..
ـ عبدالرؤوف، حسین، (1390ش):، سبک‌شناسی قرآن کریم، ترجمۀ پرویز آزادی، تهران: دانشگاه امام
صادق(ع)..
ـ فتوحی‌ رودمعجنی، محمود، (1395ش):، سبک‌شناسی؛ نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.
ـ فخر رازی، محمد بن عمر، (1420ق):، التفسیر الکبیر، چاپ سوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم،
چاپ سوم..
ـ فرضی‌شوب، فرشته و مهدی محمدی‌نژاد، (1398ش):، «هنجارگریزی نحوی در گفتمان قرآنی بر پایۀ فرآیند
جایگزینی اسم به‌جای فعل»، پژوهش‌های قرآنی، سال بیست و یکم، شمارۀ1 (پیاپی90)، صص31-ـ50.
ـ کریمی، مریم، (1389ش)، «مبانی سبک‌شناسی»، مجلۀ کتاب ماه ادبیات، شمارۀ 47 (پیاپی161)، صص80-
ـ85.
ـ کواز، محمدکریم، (1426ق):، الأسلوب فی الإعجاز البلاغی للقرآن الکریم، بنغازی: جمعیه الدعوه الإسلامیه
العالمیه.
ـ مصلوح، سعد، (1404ق):، الأسلوب دراسه إحصائیه، چاپ دوم، القاهره: دار الفکر العربی، چاپ دوم، چاپ
دوم..
ـ میرحسینی، سیدمحمد، سلیمی، زهرا سلیمی و نرگس، انصاری، نرگس(1395ش):، «پیوند آشنایی‌زدایی و ایراد
کلام برخلاف اقتضای ظاهر (بررسی موردی التفات و قلب در ده جزء میانی)»، پژوهش‌های قرآنی در ادبیات،
سال چهارم، شمارۀ 6، صص120-ـ142.
ـ نحوی، عدنان علی ‌رضا، (1419ق):، الأسلوب والأسلوبیه بین العلمانیه والأدب الملتزم بالإسلام، الریاض: دار
الفحوی للنشر و التوزیع.
Leech, G. N. (1969):, A Linguistic Guide to English Poetry, London: Longman.