نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار تفسیر و علوم قرآن دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم
2 دانش پژوه سطح 3 حوزه علمیه مراغه
چکیده
شناخت روش علمی دانشمندان در هر علمی سبب می گردد که از یافته های علمی او به صورت روشمند استفاده بهینه شود. در علوم قرآنی دانشمندانی از دیرباز، آراء و نظریات قابل استفاده ای داشته اند که ابن قتیبه مولف "کتاب تاویل مشکل القرآن" یکی از آنها است . در این نوشتار اهم مبانی و روش های تفسیری ابن قتیبه، با روش تحلیلی- توصیفی مورد بررسی قرار گرفته است . ابن قتیبه با مبانی ادبی، کلامی و بلاغی و با روش تفسیری اجتهادی و روش تفسیری ادبی شبهات شبهه افکنان و طعن طاعنان به ساحت مقدس قرآن را پاسخ گفته است و شبهات مهم را از قبیل تکرار برخی از آیات و قصص قرآنی، اختلاف قرائات ، نامفهومی حروف مقطعه، تحریف انگاری در قرآن و... که منتقدین با طرح این شبهات، آسمانی بودن قرآن را زیر سوال برده اند و امروزه نیز با تغییر شکل، باز نویسی می شوند، مطرح نموده و پاسخ داده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Fundamentals and interpretive methods of Ibn Qutaybah in the book Tawīl Mushkil al-Qur'an
نویسندگان [English]
- Hamid Mohammadi Rad 1
- Hamed Golipour 2
1 Assistant Professor of Quran Interpretation and Science, Holy Quran University
2 Scholar Level 3 of Maragheh Seminary
چکیده [English]
Knowledge of the scientific method of scientists in all sciences, makes his findings to be used systematically and optimally. Ibn Qutaybah, the author of the book " Tawīl Mushkil al-Qur'an ", is one of the scholars of Quranic sciences who has had usable opinions and theories. In this article, the most important principles and interpretive methods of Ibn Qutaybah have been studied by analytical-descriptive method. Ibn Qutaybah, by applying literary, theological and rhetorical principles and by using the ijtihad interpretation and literary interpretation methods, has responded to the doubts of the skeptics and ridiculers of the Holy Qur'an. He has raised and answered the important doubts of the critics such as the repetition of some verses and stories of the Qur'an, the difference of readings, the incomprehensibility of the moqatta'e letters, the distortion in the Qur'an, etc. With these doubts, the critics have questioned the heavenly nature of the Qur'an, which is still going on in another way.
کلیدواژه‌ها [English]
- Keywords: Ibn Qutaybah
- " Tawīl Mushkil al-Qur'an "
- interpretive methods
- fundamentals of interpretation
- Quranic doubts
ـ ـــــــــــــــــــــــــــــ، بیتا: المزهر فی علوم اللغه و انواعها، بیروت: دارالفکر.
- ضیف شوقى، :1965 البالغه تطور و تاریخ، مصر: دارالمعارف.
ـ طباطبایی، محمد حسین، :1393 المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة األعلمی للمطبوعات.
- طبرسی، بیتا: مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات فراهانی.
ـ عتیق، عبدالعزیز، :1430 علم المعانی، بیروت: دار النهضه العربیه. ـ عرفان، حســن، :1388 ترجمه و شرح جواهر البالغه، قم: انتشارات بالغت، چاپ دهم.
ـ فراء، یحیی بن زیاد، :1980 معانى القرآن.
ـ فراهیدى، خلیل بن احمد، :1410 کتاب العین، قم: نشر هجرت.
- فیومى، احمد بن محمد مقرى، المصباح المنیر فی غریب الشــرح الکبیر للرافعی، قم: منشورات دار الرضی.
- قرشی، سید علیاکبر، :1371 قاموس قرآن، تهران: دارالکتب االسالمیه، چاپ ششم.
ـ کلینى، ابوجعفر محمد بن یعقوب، :1407 الکافی، تهران: دارالکتب اإلسالمیه، چهارم.
ـ الکواز، محمد کریم، :1986 الفصاحه فى العربیه، رسالۀ دانشکدۀ ادبیات دانشگاه بغداد.
ـ کریمیان، حســن و صبری، حسین و باستانی، محرم، :1391 »دینور از شکلیابی تا اضمحالل: تأملی دیگر در عوامل مؤثر بر اضمحالل شــهرها«، پژوهشهای ایرانشناســی، دوره ،2 شماره،1 بهار و تابستان
،1391 صفحه 105ـ.124
ـ کمالی دزفولی، علی، :1372 قرآن ثقل اکبر، قم: انتشارات اسوه.
ـ مصطفوی، حسن، :1385 التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز نشر آثار عالمه مصطفوی.
ـ مظفر، محمدرضا، بیتا: المنطق، قم: موسسه نشر اسالمی.
- مؤدب، رضا، :1380 روشهای تفسیر قرآن، قم: انتشارات اشراق.
- نفیســی، شــادی و عماری، زهرا، :1393 »مبانی رویکرد ادبی در تفسیر سید مرتضی و شیخ طوسی با تکیه بر االمالی و التبیان«، فصلنامه پژوهشهای ادبی ـ قرآنی، دوره ،2 شــماره ،3 پاییز ،1393 صفحه
103ـ.13
ـ هاشمى، احمد، :1381 جواهر البالغه، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ پنج
)