نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری دانشکده صنایع اسلامی دانشگاه هنر اسلامی تبریز ایران

1022034/sshq.2020.246844.1079

چکیده

اگر چه رنگ‌ها در جنبه‌ی فیزیکی خود، تنها بازتاب طول موج خاصی هستند، اما در فرهنگ بشری، محملی برای بیان احساسات، توصیفات، تخیلات، رمزها و نمادها و دیگر شئونات انسانی شدند. چنان‌که هم در زبان خالق در متن شریف قرآن و هم در زبان مخلوقی چون لسان‌الغیب جایگاه معنایی ویژه‌ای یافته‌اند. چنان‌که گاه رنگها به صورت واقعگرا و اشارات مستقیم و گاه به صورتی کنایی، محملی برای انتقال معناهای قدسی گشته‌اند. حال سؤال این است که با توجه به تاثیراتی که شعر حافظ از قرآن برگرفته است، کارکردهای کنایی رنگ‌ها در قرآن کریم و اشعار حافظ، چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با هم دارند؟ در پاسخ به‌ این سوال، این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی، که از طریق جمع‌آوری کارکرد‌های کنایی رنگ در این دو متن صورت گرفت، به نتایجی دست یافته‌است. به نحوی که مشخص گردید در قرآن تنها سه رنگ سفید، کبود و سیاه به صورت کنایی و به شکل کنایه از صفت به کار رفته‌اند. اما در شعر حافظ، نه تنها این سه رنگ، بلکه رنگهای زرد، قرمز و سبز نیز به صورت کنایی به کار رفته‌اند. همچنین رنگ کبود، به صورت کنایه از اسم و کنایه از فعل، و رنگ سیاه، به صورت کنایه از نسبت، کنایه از فعل، کنایه از اسم و کنایه از صفت به کار برده شده است. بدین ترتیب کارکرد رنگها در قرآن، بیشتر بر واقع‌گرایی استوار است. حال آنکه در شعر حافظ، کثرت و تنوعات کارکرد کنایی رنگ‌ها بیشتر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The ironic style of the visual element of color in the Holy Quran and Hafez's poems

نویسنده [English]

  • Reza Rafiei Rad

Ph.D student, Faculty of Islamic crafts, Tabriz Islamic Art University, Iran

چکیده [English]

Although colors are only physically reflective of a particular wavelength, in human culture they have become a means of expressing emotions, descriptions, imaginations, codes and symbols, and other human aspects. So that they have found a special semantic place both in the language of God and in the text of the Holy Qur'an and in human language such as Hafiz. Colors are sometimes realistically and sometimes ironically have become a means of conveying sacred meanings. Considering the effects that Hafez's poetry has taken from the Qur'an, it is necessary to examine the ironic functions of colors in the Holy Qur'an and Hafez's poems. This research has achieved results by descriptive-analytical and comparative methods, by collecting the metaphorical functions of colors in these two noble texts. As it turned out, in the Qur'an, only three colors, white, blue and black, are used metaphorically and in the form of "irony of adjective". But in Hafez's poetry, not only these three colors, but also yellow, red and green have been used metaphorically. Blue is used as "irony of noun" and "irony of verb", and black is used as "irony of relation", "irony of verb", "irony of noun" and "irony of adjective". Thus, the function of colors in the Qur'an is based more on realism. However, in Hafez's poetry, the multiplicity and variety of ironic functions of colors is more.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Holy Quran"
  • "Hafiz"
  • "irony"
  • "color
- قرآ ن کریم ترجمه محمد مهدی فولادوند.
- ابوالسعود، محمد بن محمد، 1411 : ارشاد العقل السلیم الی مزایا القرآن الکریم، بیروت، لبنان: دار احیاء
التراث العربی.
- ثعالبی، ابومنصور، 1998 : الکنایه و التعریض، دراسه و شرح و تحقیق عائشه حسین فرید، ب یجا: دار قباء
- احم دنژاد، کامل، 1382 : معانی و بیان،ت هران: زوار.
- ایتن، یوهانس، 1378 : هنر رنگ، تهران: یساولی.
بررسی ساختار بصری پرچم کشورهای جهان؛ با مطالعه رنگ، « : - بختیاری، فریبا و زنگی، بهنام، 1393
: مجله پژوهش هنر، شماره 5، ص 165  170 . بلوردی، طیبه، 1387 .» نشانه و نوشتار 196 پرچم رسمی . فصلنامه مشکوه، شماره 98 ، ص 75  86 ،» رن گها و پیا مها در قرآن کریم «
- بیستونی، محمد، 1385 : رن گشناسی از دیدگاه قرآن کریم و حدیث )روا نشناسی رن گها و بررسی پنج رنگ ذکرشده در قرآن کریم(، قم: بیان جوان
- تجلیل، جلیل، 1390 : معانی و بیان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ویراست دوم.
- حافظ، شم سالدین محمد، 1381 : دیوان حافظ، تصحیح محمد قدسی، تهران: نشر چشمه
- خرمشاهی، بهاءالدین، 1380 : حاف ظنامه، تهران: انتشارات سروش، چاپ دوازدهم.
- خلخالی، سیدعبدالرحیم، 1306 : دیوان حافظ، تهران: به سرمایه کتابخانه کاوه.
- الدرویش، مح یالدین، 1994 : اعراب القرآن الکریم و بیانه، سوریا: دار الارشاد للشوون الجامعیه.
- دهخدا، عل یاکبر، 1377 : لغ تنامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
تطبیق منظر معنایی رن گها در قرآن کریم و ادبیات کنایی « : - رفیع یراد، رضا و خزائی، محمد، 1398 نشریه هنرهای صناعی اسلامی، دوره چهارم، شماره اول. ،» فارسی
- زرین کوب، عبدالحسین، 1393 : جستجو در تصوف ایران، تهران: امیرکبیر، چاپ سیزدهم.
- زمخشری، محمود بن عمر، 1417 : الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل، ب یجا: دارلکتاب العربی، الطبعه الثالثه.
- سعاد تپرور، علی، 1368 : جمال آفتاب هر نظر، شرحی بر دیوان حافظ، تهران: رویداد، چاپ سوم.
مجله الموقف الأدبی، العدد 379 ، سوریا. ،» الأثر النفسی للون « : - الشاهر، عبدالله، 1381
دوفصلنامه قرآن و علم، شماره ،» رنگ از منظر قرآن کریم، حدیث و روا نشناسی « : - شریفی، علی، 1396 . 14 ، ص 161  166
پژوهشنامه علوم ،» رنگ سفید از منظر قرآن کریم و روانشناسی « : - شریفی، علی و جوکار، مجید، 1389 . و معارف قرآن کریم، شماره ۷، صص 163  179
- شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1366 : صور خیال در شع ر فارسی، تهران: آگاه.
- شمیسا، سیروس، 1393 : معانی و بیان، تهران: انتشارات میترا.
-عصفور، جابر، 2003 : النقد الادبی، بیروت: دارالکتاب بنانیه.
 - طاهری، علی، 1394بررسی سبک هنری قرآن کریم در به کارگیری انواع کنایه و عدول از لفظ قبیح « :فصلنامه پژوه شهای ادبی قرآن کریم، سال سوم، شماره سوم، ص 93  115 ،» به حسن
-طباطبائی، محمد حسین، ب یتا: المیزان فی تفسیر القرآن کریم، قم: موسسه اسماعیلیان، چاپ چهارم.
- عزیز یپور، محمدرضا و باوان پوری، مسعود، احمدپناه، مصطفی و نعمتی، فاروق، 1397کاربرد « : . فصلنامه مطالعات قرآن کریم، سال نهم، شماره 33 ، ص 163  179 ،» نمادین رن گها در قرآن کریم
- قزوینی، محمد بن عبدالرحمن، 1424 : الایضاح فی علوم البلاغه، بتحشیه ابراهیم شم سالدین، بیروت: دارالکتب العلمیه. کزازی، جلا لالدین، 1368 : زیبای یشناسی سخن پارسی، تهران: نشر مرکز.
 - محمدی حس نآبادی، فیروزه، 1393رویکرد نشان هشناختی به مفهوم رنگ و کاربست آن در قرآن » : . دوفصلنامه پژوه شهای زبانشناختی قرآن کریم، دوره 3، شماره 1، صفحه 77  92 ،» کریم
- نسوی، ابوالحسن علی بن احمد، 1354 : بازنامه، تصحیح علی غروی، تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
 - نظر یبقا، کاظم، دهقان، علی، 1393فصلنامه تحقیقات تمثیلی در ،» تحلیل کارکرد رنگ در شعر حافظ « : . زبان و ادب فارسی، شماره 6، پیاپی 22 ، ص 71  90
- یوسفی، حسی نعلی، 1381 : دیوان حافظ بر اساس نسخ هی قزوینی و خانلری با مقابل هی نسخ هها و شر حهای معتبر، تهران: روزگار.
Cover, Lois Brauer,1975: Anthroplogy for Our Time, Oxford Book University
Johns, H. 1993: In search of common ground: The Qur’an as literature?, Journal Islam and Christian-Muslim Relations, 4(2): 191-209.
Rahman, 2012: The Qur’an as Literature: Literary Interpretation of the Qur’an, Jour- nal of Qur’an and Hadith Studies, 1(1): 23-40.-Sharif, Taregh. 1974: Alsheer Vallafonal Tash- kili, Majallatol Mooghefol Adabi, Aladad 7, [in Arabic]
Trudgill,peter. 1976: Sociolinguistics: An Introduction to Language and Society,
Al-Darwish, al-Din. 1994: Expression of the Holy Quran and its statement, 4th edition, Dar Al-Irshad for University Affairs: Syria. [in Arabic]
Matusitz and J. Olufowote, 2016: Visual motifs in Islamist terrorism: Applying conceptual metaphor theory, Journal of Applied Security Research 11 , 18-32.