نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ادیان وعرفان، گروه الهیات ومعارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

2 استادیار گروه زبان وادبیات فارسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

3 استادیار گروه الهیات ومعارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد پارس آباد مغان، ایران.

1022034/sshq.2023.385186.1289

چکیده

نقل داستان در قرآن یکی از روش‌های تربیتی با بهره‌گیری از سرگذشت اقوام گذشته در جهت عبرت‌آموزی و رسیدن به زندگی بهتر و پرهیز از اشتباهات گذشته‌ بوده است. این داستان‌ها از جنبه‌های مختلف مورد بررسی محققان، مفسران و مورخان قرار گرفته؛ اما به علت جدید بودن نظریه‌های ساختار‌شناسان ادبی از این بُعد کاربردی نشده است. پژوهش حاضر به روش تحلیلی–‌توصیفی و با هدف ساختار‌شناسی به جواب این سوال که آیا مولفه‌ی زمانِ نظریه ژرار ژنت در داستان قرآنی حضرت عیسی هم نمود پیدا کرده است؟ پرداخته و آن را از دیدگاه این نظریه‌پرداز ساختارگرا در مولفه‌ی زمان، و زیر مجموعه‌های آن اعم از شگردهای زمان‌پریشیِ گذشته‌نگر و آینده‌نگر، بسامد و انواع آن، هم چنین تداوم و جزئیاتش مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. درآیات مورد بحث زمان‌پریشی‌های متنوع وجود دارد. این زمان‌پریشی‌ها اغلب به شکل بیرون‌داستانی، درون‌داستانی و مرکب هستند. بسامد غالب این داستان از نوع مکرر است؛ هر چند در موارد اندکی بسامد مفرد و یا بازگو هم‌ مشاهده می‌گردد. تداوم هم در بیشتر موارد به شکل حذف و خلاصه، سپس مکث توصیفی و صحنه نمایش می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Narratological criticism of the story of Jesus (PBUH) in the Quran based on the theory of Gerard Genette and the component of time.

نویسندگان [English]

  • faramarz talaie 1
  • Mohammad Farahmand sarabi 2
  • Vadud Valizadeh 3
  • Jalalat Faramarz 2

1 PhD student of Religions and Mysticism, Department of Theology and Islamic Studies, Islamic Azad University, Ardabil, Iran.

2 Assistant Professor of the Persian Language and Literature Department, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran

3 Assistant Professor, Department of Theology and Islamic Studies, Islamic Azad University, Parsabad branch, Moghan, Iran.

چکیده [English]

Narrating the stories in the Qur'an has been one of the educational methods used to learn lessons, achieve a better life, and avoid past mistakes by using the history of past nations. These stories have been examined by researchers, commentators, and historians from different aspects, but due to the novelty of the literary structuralist theories, they have not been applied from this point of view. The current study, through an analytical-descriptive method with the aim of structural analysis, has addressed the response to the question of whether the time component of Gérard Genette's theory has also appeared in the Qur'anic story of Jesus. And this story from the point of view of this structuralist theorist in the component of time and its subsets, including retrospective and prospective methods of anachronism, frequency and its types, as well as its duration and details, has been investigated and analyzed. In the discussed verses, there are various anachronisms. These anachronisms are often in the form of external, internal, and composite. The dominant frequency of this story is repetition, although in a few cases, a singular or narrator frequency is also observed. In most cases, duration is in the form of an ellipsis and summary, followed by a descriptive pause and a scene.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jesus (PBUH)
  • Narratological criticism
  • Narrative time
  • Gerard Genette
  • منابع

          -    قرآن کریم، ترجمه‌ی مکارم شیرازی.

         -     احمدی، بابک (1373): « مدرنیته و اندیشه انتقادی»، تهران: نشر، چاپ دوم.

          -    اخوت، احمد(1371): « دستور زبان داستان»، اصفهان: فردا.

          -    ایگلتون، تری(1368): «پیش‌درآمدی بر نظریه ادبی»، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکز، چاپ اول.

    • تودوروف، تزوتان(1379): « بوطیقای ساختار گرا»، ترجمه ی محمد نبوی، تهران: نشر آگاه.
    • پروینی، خلیل(1379): « تحلیل ادبی وهنری داستان های قرآن»، تهران: فرهنگ گستر، چاپ اول.
    • پورعمرانی، روح ا...(1389): « آموزش داستان‌نویسی»، تهران: تیرگان.
    • الحاج علی، هیثم(2008): « الزمن النوعی واشکالیات النوع الروایی»، بیروت: موسسه الانتشار العربی، الطبعه الاولی.
    • حری، ابوالفضل(1387): « رویکرد روایت شناختی به قصص قرآنی»، فصلنامه نقد ادبی، شماره2، صص122-83.
    • ----------(1388): « مولفه های زمان ومکان روایی در قصص قرآنی»، مجله ادب پژوهی، شماره8-7، ص395-303 /144-125. 
    • حسینی، محمد(1384): « ریخت شناسی قصه های قرآن»، تهران: ققنوس، چاپ دوم.
    • خضری، جمال(1431ق): « المقایس الاسلوبیه فی الدراسات القرآنیه»، بیروت: موسسه مجد.
    • چتمن، سیمور(1390): « داستان وگفتمان»، ترجمه راضیه سادات میر خندان، تهران: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما.
    • ریکور، پل (1384): «زندگی در دنیای متن»، ترجمه بابک احمدی، تهران: نشر مرکز، چاپ چهارم.
    • ریمون کنان، شلومیث (1387): « روایت داستانی، بوطیقای معاصر»، ترجمه ابولفضل حرّی، تهران: نیلوفر.
    • زیتونی، لطیف (2002): «معجم مصطلحات نقد الراویه»، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون، الطبعه الاولی.

    - زیدان، عبدالکریم (1395): « آموزه‌هایی از قصص قرآنی»،  ج اول،  ترجمه جمالدین علی خواجه، تهران: نشر احسان، چاپ اول.

    - ژنت، ژرار(1391): « آرایه‌ها »، ترجمه آذین حسین‌زاده، تهران: نشر قطره، چاپ یکم.

    - ...........(1392): « تخیّل و بیان»، ترجمه الله شکر اسداللهی تجرق، تهران: سخن.

    -  سرباز، حسن و همکاران(1394): « زمان‌پریشی در رمان چراغ‌های آبی حنامینه»، مجله ی علمی پژوهشی، انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره 90، ص 140 -83.

    -  طباطبایی، سیدمحمد حسین (1367): « تفسیر المیزان»، ترجمه سید محمد باقر همدانی، تهران: امیرکبیر.

    -  فعال عراقی، حسین (1378): « داستان‌های قرآن در المیزان»، تهران: نشر سبحان، چاپ دوم. 

    -  قاسمی‌پور، قدرت (1388): « زمان روایت»، فصلنامه نقد ادبی، ش2، صص144-123.

    - کالر، جاناتان(1388): « در جست‌وجوی نشانه‌ها»، ترجمه ی تینا امرالهی؛ لیلا صادقی، تهران: علم.

    • کُبلی، پل؛ مانفردیان، جان(1400): « نقد ادبی با رویکرد روایت‌شناسی»، ترجمه حسین پاینده، تهران: نیلوفر،چاپ اول.
    • مانفردیان، جان(1397): « روایت‌شناسی-مبانی نظریه روایت»، ترجمه ی محمد راغب، تهران: ققنوس.

    -  معرفت، محمد هادی (1371): « قصه در قرآن»، ترجمه حسن خرقانی، قم: تمهید.

    -  مکاریک، ایرنا ریما(1385): « دانشنامه‌ی نظریه‌های ادبی معاصر»، ترجمه ی محمد نبوی، مهران مهاجر، تهران: آگه، چاپ دوم.

    -  ملبوبی، محمد تقی(1380) « تحلیلی نو از قصص قرآن»، تهران: امیرکبیر.

        -  میر صادقی، جمال(1391): « شناخت داستان»، تهران: سخن، چاپ اول.

        -  -----------(1387): « راهنمای داستان‌نویسی»، تهران: نشر سخن، چاپ دوم.

     

    - Genette, Gerard. (1980): "Narrattive Discourse: Trans. Jane E. Lewin. Ithaca New York: Cornell University.