نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه سمنان،سمنان .ایران
2 دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه سمنان، سمنان .ایران
3 کارشناس ارشد مترجمی عربی دانشگاه سمنان،سمنان ایران
چکیده
یکی از روش‌های معناشناسی، نظریه ایزوتسو است که در حوزه واژگان قرآنی کاربرد دارد. ایزوتسو برای استخراج معنای واژگان، با نگاهی به معنای واژه در شعر جاهلی به تطوّر معنایی توجّه نموده و واژگان کانونی، کلیدی و فرعی را مشخّص می‌نماید. سپس با هفت روش (تعریف بافتی، جانشینی واژگان، واژگان متضادّ، میدان معنایی، صورت منفی واژگان، ترادف عبارات و کاربرد در بافت غیردینی) معنای واژگان را مشخّص می‌نماید. این پژوهش، پس از مشخّص نمودن نوع واژگان، با روش توصیفی-تحلیلی به تأثیر هر واژه در میدان معنایی پرداخته‌است. سپس معناشناسی واژگان «زعم»، «مریة» و «ریب» با استفاده از بخش‌های قابل پیاده‌سازی نظریه ایزوتسو انجام شده است. از خلال این جستار مشخّص شد واژگان «زعم»، «مریة» و «ریب» در شعر جاهلی، کاربرد داشته امّا در کاربرد قرآنی به ترتیب دارای معنای اساسی «عقیده باطل»، «شکّ لجوجانه» و «شکّ معاندانه» است. از سه واژه مورد بررسی، «مریة» و «ریب» در قرآن در باب افتعال به کار رفته‌اند و این موضوع نشان‌دهنده آن است که این دو میدان معنایی قابلیّت تأثیرگذاری بیشتری دارند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The semantic field of the words "Za'am ", "Meryat" and "Rayb" in the Holy Quran
نویسندگان [English]
- Aliakbar Noresideh 1
- seyad reza mirahmadi 2
- abolfazl torabi 3
1 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, Semnan University, Semnan, Iran.
2 Associate Professor of Arabic Language and Literature, Semnan University, Semnan, Iran.
3 Senior expert in Arabic translation, Semnan University, Semnan, Iran
چکیده [English]
One of the semantic methods is Izutsu theory, which is used in the field of Quranic vocabulary. In order to extract the meaning of words, Izutsu pays attention to semantic development by looking at the meaning of words in Jahili poetry and identifies focal, key and secondary words. Then he identifies the meaning of the words with seven methods. (contextual definition, replacement of words, opposite words, semantic field, negative form of words, synonyms of expressions and usage in non-religious context) This research, after identifying the type of vocabulary, has analyzed the effect of each word in the semantic field with a descriptive-analytical method. Then, the semantics of the words Za'am ", "Meryat" and "Rayb" have been done using the implementable parts of Izutsu's theory. Through this research, it was determined that the words Za'am ", "Meryat" and "Rayb" were used in Jahili poetry, but in Quranic usage, they have the basic meaning of "false belief", "stubborn doubt" and "obstinate doubt" respectively
کلیدواژه‌ها [English]
- Holy Quran
- Semantic
- Semantic field
- Izutsu
-
- قرآن کریم (1395هـ.ش)، ترجمه مکارم‌شیرازی، ناصر، چاپ اول، قم: مؤسسه آثار آیت‌اله مکارم‌شیرازی.
- إبن‌فارس، أحمد (1404هـ.ق): «معجم مقاییس‌اللغه»، قم: مکتب الأعلام الإسلامی، الطّبعه الأولی.
- أزهرى، محمّدبن‌أحمد (1421هـ.ق)، «تهذیب اللغه»، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطّبعه الأولی.
- ایزوتسو، توشیهیکو (1394هـ.ش)، «مفاهیم اخلاقی دینی قرآن مجید»، بدره‌ای، فریدون، تهران: فرزان روز، چاپ سوّم.
- ___________ (1396هـ.ش)، «خدا و انسان در قرآن»، ترجمه آرام، احمد، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ یازدهم.
- التهانوى، محمّدعلى (1996م)، «کشّاف اصطلاحات الفنون و العلوم»، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون، الطّبعه الأولی.
- جوهرى، إسماعیل‌بن‌حماد (1376هـ.ق)، «الصّحاح»، بیروت: دار العلم للملایین، الطّبعه الأولی.
- خورسندی، محمود و ترحّمی، سمیّه و خورسندی، علیرضا (1391هـ.ش)، «اسلوب استفهام و اغراض فرعی آن در قرآن کریم»، مطالعات بلاغی، بهار و تابستان 1391، 102-83.
- حاجی‌امیری، شهربانو (1386هـ.ش)، «مخاطب‌شناسی آیاتی از سوره یونس»، بیّنات، پاییز 1386، 51-33.
- رکّعی، محمّد (1396هـ.ش)، «درجات معرفت در قرآن با روش معناشناسی شناختی»، سبحانی، محمّدتقی و نصرتی، شعبان، پایان‌نامه دکتری، رشته کلام امامیه، دانشگاه قرآن و حدیث.
- رکّعی، محمّد و نصرتی، شعبان (1397هـ.ش)، «میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی»، قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، چاپ دوّم.
- سلمان‌نژاد، مرتضی و اسمعیلی‌زاده، عبّاس (1396هـ.ش)، «بازخوانی مفهوم شکّ در قرآن کریم»، پژوهش‌نامه تفسیر و زبان قرآن، بهار و تابستان 1396، 60-35.
- شاکر، محمّدکاظم (1384هـ.ش)، «نگاهی نو به معناشناسی شکّ و یقین در قرآن»، پژوهش دینی، زمستان 1384، 284-267.
- صفوی، کوروش (1377هـ.ش)، «درآمدی بر معناشناسی»، تهران: انتشارات سوره مهر، چاپ اوّل.
- صینى، محمودإسماعیل (1414ه.ق)، «المکنز العربى المعاصر»، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون، الطّبعه الأولی.
- عسکری، حسن‌بن‌عبداله (1400هـ.ق)، «الفروق فى اللغه»، بیروت: دارالآفاق الجدیده، الطّبعه الأولی.
- عطاءاله، محسن و موسوی، سیدرسول (1394هـ.ش)، «مفهوم‌شناسی ریب در قرآن و روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام»، تفسیر اهل بیت، بهار و تابستان 1394، 122-105.
- فراهیدى، خلیل‌بن‌أحمد (1409هـ.ق)، « کتاب العین»، قم: نشر هجرت، الطّبعه الثانیه.
- قرشى‌بنابى، علىاکبر (1371هـ.ش)، «قاموس قرآن»، تهران: دارالکتب الإسلامیّه، چاپ ششم.
- کرباسى، محمّدجعفر (1422هـ.ق)، «إعراب القرآن»، بیروت: دار و مکتبه الهلال، الطّبعه الأولی.
- مختارعمر، أحمد (1429هـ.ق)، «معجم اللغه العربیه المعاصره»، قاهره: عالم الکتب، الطّبعه الأولی.
- نورسیده، علی‌اکبر و ترابی، ابوالفضل، (1399هـ.ش)، «معناشناسی واژه مریه و مشتقات آن در قرآن کریم بر اساس نظریه ایزوتسو با نقدی بر ترجمه مکارم‌شیرازی»، فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی، بهار 1399، 103-124.
- نورسیده، علی‌اکبر و میراحمدی، سیدرضا و ترابی، ابوالفضل (1401هـ.ش)، «معناشناسی واژه زعم در قرآن با تکیه بر نظریه ایزوتسو»، مجله علمی مطالعات زبانی و بلاغی، بهار 1401، 299-322.
- نورسیده، علی‌اکبر و میراحمدی، سیدرضا و ترابی، ابوالفضل (1401هـ.ش)، «خوانش معناشناسانه واژه ریب در قرآن بر اساس نظریه ایزوتسو»، مطالعات زبان و ادبیات عربی، بهار و تابستان 1401، 29-54.
- مصطفوی، حسن (1430هـ.ق)، «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم»، بیروت: دارالکتب العلمیه، الطّبعه الثّالثه.
- الهنائی، علی‌بن‌الحسن (1986م)، «المنجد الأبجدی»، بیروت: دارالمشرق، الطّبعه الخامسه.
)